.
.
.
Από esoterica.gr
Μέσα στον ευρύτερο αναστενάρικο κύκλο ανήκουν τα Αναστενάρια, που ορίζουν το τέλος της άνοιξης, αλλά και το μαγικο-θρησκευτικό δρώμενο “Καλόγερος”, που τελείται στο τέλος του Χειμώνα, την Τυρινή Δευτέρα
. Και τα δύο έθιμα έχουν χαρακτηριστεί “Διονυσιακά” από όλους σχεδόν τους ερευνητές που τα έχουν μελετήσει.
Στο έργο του ερευνητή Α. Χουρμουζιάδη “Περί των Αναστεναρίων και άλλων τινών παραδόξων εθίμων και προλήψεων”, Κων/λη; 1873, δίνεται για πρώτη φορά η περιγραφή των δύο εθίμων.
Τα δύο έθιμα ξεκίνησαν από το χωριό Κωστί της ανατολικής Θράκης, που υπήρξε το μεγαλύτερο κέντρο των Αναστενάρηδων. Ο Χουρμουζιάδης γράφει ότι ο Αρχιαναστενάρης του χωριού αυτού είναι “απάντων σεβασμιότατος και τοις επιταγαίς τούτου τα των άλλων χωρίων Αναστενάρια πείθονται” ενώ το Κονάκι του είναι “πάντων ιερότατον” (έργο αναφ. σ. 153-154)
Μετά τον βίαιο εκπατρισμό των Κωστιανών το 1914 τα δύο έθιμα χάνονται για πολλά χρόνια. Η Κατερίνα Κακούρη ανακαλύπτει την επιβίωση και των δύο εθίμων στην Αγία Ελένη Σερρών, όπου είχαν φτάσει Κωστιανοί πρόσφυγες. Είχαν εγκατασταθεί επίσης στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, όπου τελούνται τα Αναστενάρια. Στην Μελίκη Ημαθίας συναντούμε την επιβίωση και των δύο εθίμων, ενώ στην Μαυρολεύκη Δράμας τελείται μόνο το έθιμο του Καλόγερου.
.
ΤΑ ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΙΑ
Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η τελετουργία των Αναστεναρίων είναι επιβίωση του ευετηρικού χαρακτήρα της Διονυσιακής λατρείας, δηλαδή είναι “αποτελεσματική τελετουργία” που γονιμοποιεί, εξαγνίζει και προστατεύει.
Την ώρα που οι Αναστενάρηδες πατούν πάνω στα κάρβουνα με γυμνά πόδια ψιθυρίζουν:
“στάχτ’ να γέν’, στάχτ’ να γέν’”.
Μάλιστα την τρίτη ημέρα της τέλεσης του εθίμου οι Αναστενάρηδες “ζώνουν” με κυκλικό χορό το σταυροδρόμι, “για φύλαξη από κακό πράμα…”
Οι Αναστενάρηδες άλλωστε ήταν στο Κωστί οι “καθάρται” και “τελεσταί”. Εξηγούσαν τα όνειρα, θεράπευαν τις αρρώστιες, ξόρκιζαν την επιζωοτοκία ή τους βρικόλακες με τις ιερές εικόνες και έφερναν τη βροχή.
Έχει υποστηριχθεί ακόμα ότι υπάρχουν στο έθιμο αυτό τελετουργικά στοιχεία μύησης που υπάγονται στις “τελετές περάσματος” από τον ένα ρόλο σε άλλον, όπωςμαρτυρεί και ο Χουρμουζιάδης, μιλώντας για τον νεοφώτιστο που οφείλει να καταταχθεί στους αναστενάρηδες από τον Αρχιαναστενάρη και να γίνει παραδεκτός και αρεστός στην αδελφότητα.
Ο Γρ. Γκιζέλης στο άρθρο του “ Τ’ Αναστενάρια και τα ερμηνευτικά τους προβλήματα” μεταξύ άλλων αναφέρει και τις αλλοιώσεις των τελετουργικών στοιχείων, οι οποίες πολλές φορές υπήρξαν αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκεί άμεσα η εκκλησία; στους αναστενάρηδες και έμμεσα τα κρατικά όργανα για την κατάργηση της πυροβασίας με εικόνες.
Η Κατερίνα Κακούρη είναι αυτή που μέσα από το έργο της “Διονυσιακά” έδωσε μια ζωντανή περιγραφή των Αναστεναρίων, αλλά και εξηγήσεις πολύ βαθιές, που ανάγουν το έθιμο σ’ ένα πολύ μακρινό παρελθόν. Στον πρόλογο αυτού του έργου λέει ότι οι Θράκες “Βάκχοι-χριστιανοί” διατηρούν ακόμη την πανάρχαια ιερή βακχεία.
Όμως είναι αμφίβολο αν θα κατορθώσουν να διατηρήσουν για πολύ ακόμα αυτήν την προγονική κληρονομιά στα προηγμένα χωριά της νέας μακεδονικής πατρίδας τους. Γι’ αυτόν το λόγο η συγγραφέας θέλησε μέσα από τις επιτόπιες έρευνες και φωτογραφίες, την αυτοψία, να διασώσει πιθανά τεκμήρια του αρχαίου διονυσιασμού στην ύστατη αναλαμπή τους.
.
ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Οι Αναστενάρηδες είχαν παλαιότερα μεγάλα υπαίθρια ιδιωτικά ιερά, τα Αγιάσματα (από τις πηγές αγιασμένου νερού που ανάβλυζαν μέσα εκεί).
Τα Αγιάσματα αντιστοιχούν με τα Ιερά Άλση της Αρχαιότητας.
Σήμερα τα Αγιάσματα είναι χώροι πολύ περιορισμένης έκτασης.
Μέσα εκεί υπάρχουν κλειστά Ιερά, τα Κονάκια, όπου φυλάγονται τα ιερά λατρευτικά αντικείμενα ολόκληρο το χρόνο.
.
Υπάρχουν λοιπόν οι “Χάρες”, τα ιδιότυπα εικονίσματα με τα κουδουνάκια, που ο ήχος τους έχει αποτρεπτικό σκοπό.
Είναι οι εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και σύμφωνα με περιγραφές παλιών Αναστενάρηδων, στις παλιές απεικονίσεις η Αγία Ελένη είχε μια χορευτική στάση, που δεν βλέπουμε στα σημερινά αντίγραφα των εικόνων.
Ίσως γιατί, όπως λέει Χουρμουζιάδης, “εις τας εικόνας αυτάς, ώσπερ είδωλα τινά λατρευομένας… και ο πέλεκυς βαρύς κατ’ αυτών επέπεσεν και εις το πυρ παρεδόθησαν”.
“Ιερά Εξέταση” λοιπόν!
.
Οι Χάρες έχουν και “ιερούς κόμπους”, που σχηματίζονται με μαντήλια, τα “αμανέτια”, για να “κομποδένεται το κακό”.
Ακόμα καλύπτονται με “ποδιές”, όπως γινόταν και στις αρχαίες διονυσιακές μυσταγωγίες, κατά τις οποίες τα ιερά αντικείμενα και οι μυούμενοι καλύπτονταν με υφάσματα.
Όμως ο Κλήρος αποφάσισε να τοποθετηθούν οι εικόνες μέσα στους ναούς, σε χωριστά μέρη, στερώντας τις έτσι από τους Αναστενάρηδες και το Κονάκι.
.
Η Βυζαντινολόγος Α. Χατζηνικολάου αναφέρει έναν αυτοσχέδιο θρήνο του Αρχιαναστενάρη Γιαβάση:
“Γιατί μας πήρανε τα εικονίσματά μας; Το Πνεύμα του Θεού είναι απεριόριστο. Η Δύναμη δεν πιάνεται, δεν είναι ύλη… Ο Κωνσταντίνος όταν ήθελε να πει το μυστικό του πολέμου, μάζεψε την Δωδεκάδα του στο Κονάκι κι όχι στην εκκλησιά. Δικά μας πράγματα Παππούδικα, που τα φέραμε από τόση σκλαβιά. Γιατί να μας τα πάρουν;”
.
Όταν λοιπόν “έχει αιχμάλωτους τους Άγιους η εκκλησιά”, στο Κονάκι φυλάγεται μόνο το άδειο εικονοστάσι με τα κόκκινα αμανέτια.
Αυτά είναι μαντήλια δύναμης και οι Αναστενάρηδες τα κρατούν σε καθορισμένες φάσεις:
στον πυροβατικό χορό τους,
στις πομπικές πορείες (τους αγερμούς),
στο μάζεμα των χρημάτων για την αγορά του ζώου που θα θυσιαστεί και
στις απελατικές ιεροπραξίες για την αποτροπή επιδημίας ή επιζωοτοκίας.
.
Μέσα στο Κονάκι φυλάγονται όλο το χρόνο και τα μουσικά όργανα:
η λύρα,
ο άσκαυλος (γκάϊντα) και
το ιερό και μεγάλο τύμπανο των Παππούδων, που όπως λένε οι Αναστενάρηδες, ηχεί μόνο του, “νοιώθοντας την αόρατη παρουσία του άγιου”.
Τέλος, μέσα στο Κονάκι φυλάγεται ο ιερός πέλεκυς, το μαχαίρι και η σανίδα για την τελετουργική ζωοθυσία.
.
Η ΤΕΛΕΤΗ
Οι προετοιμασίες των Αναστεναρίων αρχίζουν μήνες πριν:
στις 27 Οκτωβρίου γίνονται οι αγερμοί για να συγκεντρωθούν μέσα στα αμανέτια τα χρήματα για την αγορά του ιερού θύματος.
Η μέρα αυτή ονομάζεται “Μέρα του Σκλάβου”, μια ονομασία που προέρχεται από τα κατ’ Αγρούς Διονύσια της Αρχαιότητας.
.
Στις 18 Ιανουαρίου αγοράζουν το “μπικάδι”, το ζώο που θα θυσιαστεί.
Προτιμούν τον ταύρο, που συνδέεται με τις αρχαίες ηλιακές λατρείες του Θεού Μίθρα και του Διόνυσου.
Ο Ορφικός μύθος λέει ότι όταν οι Τιτάνες προσπάθησαν να πιάσουν τον Διόνυσο για να τον σκοτώσουν, το μικρό παιδί πήρε μορφές διάφορων ζώων γιανα ξεφύγει: μεταμφιέστηκε σε λιοντάρι, τίγρη, ίππο και όταν τέλος πήρε τη μορφή του ταύρου τον έπιασαν οι Τιτάνες και τον διαμέλισαν.
Σήμερα συνηθίζεται να θυσιάζουν ένα μαύρο κριάρι, σύμβολο κι αυτό του Θεού Διόνυσου.
.
Λένε όμως ότι παλιότερα θυσίαζαν ένα ελάφι.
“Μόνο του το ελάφι κατέβαινε από τα βουνά για να το σφάξουν στον Άγιο.
Μια χρονιά όμως παράβλεψαν οι άνθρωποι και δεν τ’ άφησαν να ξαποστάσει το ζώο, κι από τότε δε ματαφάνηκε ελάφι στην αναστενάρικη γιορτή”, διηγήθηκαν στην Κ. Κακούρη οι Αναστενάρηδες.
.
Αρχικά η τέλεση του εθίμου διαρκούσε οκτώ ημέρες, ενώ οι σύγχρονες επιβιώσεις του περιορίζονται στις 3 ημέρες.
Την παραμονή της γιορτής του Κωνσταντίνου και Ελένης οι Αναστενάρηδες συγκεντρώνονται μέσα στο κονάκι, για να προετοιμαστούν με την Αγρυπνία.
Η Κ. Κακούρη περιγράφει την Αγρυπνία που παρακολούθησε.
Λέει ότι μέσα σε ατμόσφαιρα κατανυκτική, με το μπικάδι μπρος στο εικονοστάσι, στο φως των κεριών και με το άρωμα του λιβανιού, ακουγόταν μόνο ο βαρύς ήχος του τυμπάνου.
Κατά διαστήματα, όποιον “έπιανε ο άγιος” φώναζε “Αχ!…Εχ!…Ιχ!…” και με το εικόνισμα στα χέρια χόρευε εκστατικά τον ιερό χορό.
Την επομένη, μετά από το σχόλασμα της εκκλησίας γίνεται η δημόσια θυσία του ανθοστολισμένου ζώου.
Η θυσία παλιότερα γινόταν στον περίβολο της εκκλησίας και με το αίμα του μπικαδιού ράντιζαν τα θεμέλια της. Σήμερα γίνεται σε άλλοχώρο, όπου έχουν μεταφερθεί και τα εικονίσματα, μέσα στο “λάκκο των Προσφορών”.
Ακολουθεί κυκλωτικός χορός.
Το απόγευμα ανάβει η μεγάλη φωτιά, ενώ νωρίτερα οι Αναστενάρηδες περιφέρονται στα χωράφια με τις εικόνες για να τα ευλογήσουν.
.
Η πυροβασία της 21ης Μαϊου γίνεται δημόσια, ενώ τις τελευταίες ημέρας, στις 23 Μαΐου, γίνεται σε στενότερο κύκλο συνεορταστών.
Το άναμμα της ιεράς πυράς το αναλαμβάνουν μύστες που έχουν αυτό το προνόμιο κληρονομικά.
Όταν σχηματιστεί παχιά ανθρακιά έρχονται σε πομπή οι Αναστενάρηδες και χορεύουν γύρω της.
… – Άναψε κόσμε τη φωτιά, να μπει ο Κωνσταντίνος.
Ο Άγιος “δείχνει το δρόμο” κι οι μύστες κρατώντας τις κωδωνοστολισμένες εικόνες ή τα ιερά αμανέτια μπαίνουν στ’ αναμμένα κάρβουνα και χορεύουν.
.
… – Στάχτ’ να γέν’… Στάχτ’ να γέν’ … Στάχτ’ να γέν’…
.
Με τα γυμνά τους πόδια οι Αναστενάρηδες σβήνουν τα κάρβουνα και μέσα στη μαύρη στάχτη δεσμεύουν την αρρώστια, την επιζωοτοκία, την κακή τύχη.
Πολλές φορές ο εκστασιασμός της πυροβασίας οδηγεί στην ατομική ή ομαδική ιερή ορειβασία, στοιχείο γνωστό από τα Μυστήρια του Διόνυσου.
Ο παλιός Αρχιαναστενάρης Γ. Δραγούλης λέει:
”Πηγαίνουμε στα βουνά με του Άγιου τη χάρη”.
.
Το πρωί της 23ης Μαΐου ομάδα Αναστενάρηδων, κρατώντας τις εικόνες κάνει αγερμούς στα σπίτια των Αναστενάρηδων.
Οι νοικοκύρηδες τους κερνούν σταφίδα και κρασί.
Μετά γίνεται η “ιερή συνεστίαση” στο σπίτι του Αρχιαναστενάρη.
Οι μύστες κάθονται στο στρωσίδι κι αφού απλώσουν το μακρυμάντηλο, τρώνε καρπούς της γης και του μόχθου τους: φασόλια, κρεμμύδια, ξυνόμηλα και ψωμί.
Ακολουθεί η φάση της αποτροπής του κακού, που γίνεται με το “ζώσιμο του σταυροδρομιού” με κυκλικό χορό.
Το “ζώσιμο” είναι γνωστή μαγική ιεροπραξία από την Αρχαιότητα.
.
Μετά το “ζώσιμο του σταυροδρομιού” ξεκινά η τελευταία και κορυφαία πυροβασία.
Στο τέλος χορεύουν τον τελευταίο ομαδικό χορό, τραγουδώντας κατανυκτικά τον “Μικροκωνσταντίνο”, θρακική παραλλαγή του ακριτικού έπους.
Μάλιστα ο Κ. Ρωμαίος λέει ότι τα Αναστενάρια ξεκινούν και τερματίζουν με αυτό το τραγούδι, ενώ ενδιάμεσα τραγουδιούνται κι άλλα ακριτικά τραγούδια.
“Ο Κωνσταντίνος ο μικρός, ο Μικροκωνσταντίνος,
μικρόν τον είχ’ η μάνα ντου, μικρόν τον ραβωνιάζει,
μικρόν τον γήρτε μήνυμα να πάγη στο σεφέρι.
Νύχτα σελώνει τ’ άλογο, νύχτα το καλλιβώνει.
Βάν’ ασημένια πέταλα, μαλαματένιες λόθρες,
σελώνει και το βάθιο ντου με δεκαχτώ κολάνια.
Πήδηξε καβαλλίκεψε σαν άξιο παλληκάρι.
Σαν Αγιγεώργης φάνηκε, σαν Αγικωνσταντίνος.”
.
Σήμερα η πυροβασία ζει ακόμα και για τους Αναστενάρηδες είναι χρέος.
Ο γέροντας Δραγούλης έλεγε:
“Πατρογονικό το πάτημα στη φωτιά. Διαθήκ’ του Αγιου”!
Πηγή: esoterica.gr
.
.
Οι Σύγχρονοι «Βάκχοι»
/ Μαϊ 20 2014
Οι άκρες των παντελονιών γυρισμένες δέκα πόντους πάνω από τον αστράγαλο.
Η θρακιώτικη μουσική, από τα νταούλια, τις λύρες και τις γκάιντες, γίνεται ακόμη πιο γρήγορη.
Ο ρυθμός, που περνάει από γενιά σε γενιά στους οργανοπαίχτες, αντηχεί την αιωνιότητα, καθώς είναι απροσδιόριστο πότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά.
Τα πέλματα του πρώτου Μύστη ακολουθούν το δρόμο που του φανερώνει ο Άγιος Κωνσταντίνος και οδηγούνται στην Ιερή ανθρακιά. Ευθύς ξεκινάει η πυροβασία.
Οι θαρραλέες πατούσες περπατάνε και χορεύουν πάνω στα πυρωμένα κάρβουνα χωρίς να καίγονται.
Με σύμμαχο την πίστη και αγκαλιά με την εικόνα των Αγίων Κωνσταντίνου κι Ελένης (χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα), χωρίς κανένα μορφασμό πόνου από τη θερμοκρασία, ο Μύστης πατάει την παχιά ανθρακιά, ξορκίζοντας την κακοδαιμονία, μαζί και κάθε μορφή αρρώστιας.
Οι διεσταλμένες κόρες των ματιών του, πλημμυρισμένες από έκσταση, φανερούν την επικοινωνία της ψυχής με ένα αόρατο θεϊκό σύμπαν.
Τούτη τη στιγμή, δεν έχει καμία επαφή με το περιβάλλον, όσοι τον παρατηρούν με περιέργεια απλώς δεν υπάρχουν. Είναι πέρα από τη φαντασία αυτό που συμβαίνει.
Ο Μύστης αισθάνεται ότι ευεργετείται, κάθε του πάτημα μοιάζει με ένα βήμα προς τη λύτρωση. Κι ας φαίνεται ότι χορεύει μέσα σε μια οργιασμένη κόλαση, εκείνος, συνεπαρμένος από την Ιερή μανία, εξακολουθεί ξυπόλητος να «λιώνει» τα κάρβουνα.
Μαυρολεύκη Δράμας, 21 Μαΐου, αργά το βράδυ. Όλο το σκηνικό, στο αλσύλιο του χωριού,θυμίζει κυριολεκτικά αρχαία τραγωδία.
Ο Μύστης, αυτός που πρώτος έσυρε το χορό, μοιάζει με Μαινάδα βγαλμένη από τις «Βάκχες» του Ευρυπίδη. Διακατέχεται από μία ανείπωτη κι απερίγραπτη έκσταση, σαν να έχει εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να κινείται σε μια υπερβατική διάσταση. Πως εξηγείται ότι τα πέλματα του δεν παρουσιάζουν ίχνος εγκαύματος;
Ένας-ένας, οι υπόλοιποι μυημένοι Αναστενάρηδες, άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, αφήνουν τον κυκλικό χορό και κρατώντας ιερά μαντήλια διασχίζουν την ανθρακιά.
Πάνω στα μαντήλια είναι κεντημένα ασημένια τάματα, τα αμανέτια.
Πρόκειται για ένα θίασο εκστασιασμένων χορευτών, που ο καθένας συμμετέχει με το δικό του τρόπο.
Άλλοι, σηκώνουν το γόνατο πιο ψηλά, άλλοι στέκονται περισσότερο χρόνο σε ένα σημείο, άλλοι κοιτούν κάτω, στο κατάμαυρο έδαφος με τα διάσπαρτα κόκκινα λαμπιόνια -τις μύτες των κάρβουνων-, κι άλλοι τον έναστρο ουρανό. Άραγε, τι σκέφτονται αυτοί οι συνεχιστές της εκχριστιανισμένης Διονυσιακής λατρείας; Πως νιώθουν;
Προσεγγίζονται με λόγια τα συναισθήματα που τους γεννιούνται σε αυτό το διαρκές χάσιμο; Μα, πυροβασία;
To όνομα τους πάντως, το πήραν από το «αναστενάρι», το εικόνισμα δηλαδή που κρατάνε κατά τη διάρκεια της τελετουργίας.
Η προετοιμασία στο κονάκι
Αν η πυροβασία φαντάζει ως κάτι το αδιανόητο, ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η προετοιμασία των Αναστενάρηδων στο κονάκι, στο δικό τους ιδιωτικό λατρευτικό χώρο.
Ήδη, από το προηγούμενο απόγευμα της γιορτής του Κωνσταντίνου κι Ελένης, έχουν μεταφερθεί στο κονάκι από την εκκλησία του χωριού οι Αναστενάρικες εικόνες των Αγίων. Σύμφωνα με το λατρευτικό, οι εικόνες, που φυλάσσονται μέσα στις “ποδιές” (υφασμάτινες θήκες) και γύρω τους κρέμονται δεκάδες κουδουνάκια και διάφορα άλλα αφιερώματα, ονομάζονται “Χάρες”, διότι είναι αυτές που τους προικίζουν με την ικανότητα να μην καίγονται όταν χορεύουν.
Μάλιστα, η παλαιότερη εικόνα, ο “Παππούς”, ίσως το πολυτιμότερο λατρευτικό κειμήλιο των Αναστενάρηδων, κατέχει κεντρική θέση σε όλη τη διαδικασία-από αυτή την εικόνα “γεννήθηκαν”τουλάχιστον αυτά ακόμη που διασκορπίστηκαν στη Βόρεια Μακεδονία.
Σε ένα μακρόστενο δωμάτιο, που δεν ξεπερνάει τα σαράντα τετραγωνικά, με λευκούς τοίχους, καλυμμένους με διακοσμητικά ριχτάρια, γκριζωπά πλακάκια και καρέκλες γύρω-γύρω, οι περίπου είκοσι Αναστενάρηδες, νωρίς το απόγευμα της 21ης Μαΐου, παίρνουν τη θέση τους στο κέντρο.
Ο κόσμος, που στριμώχνεται στην πόρτα και έξω από τα παράθυρα, τους φωτογραφίζει με τα κινητά του, ενώ κάποιοι βιντεοσκοπούν που έρχονται για πρώτη φορά βιντεοσκοπούν το καθετί.
Στη μια μεριά του δωματίούυ, δίπλα σε ένα κρεμ τζάκι με κόκκινο περίγυρο, βρίσκονται παραταγμένες οι εικόνες του Κωνσταντίνου κι Ελένης.
Από την απέναντι πλευρά, σε ένα μπορντό καναπέ, κάθονται διάφοροι περαστικοί, που ήρθαν μέχρι και από την Αλεξανδρούπολη για να γίνουν μάρτυρες αυτού του ξακουστού εθίμου.
Τα όργανα πιάνουν δουλειά, η προετοιμασία ξεκινάει.
Όλοι είναι στραμμένοι στις εικόνες, η πλειοψηφία εκ των οποίων είναι διακοσμημένες με ασήμι ή χρυσό. Χορός στατικός, αργός, κινήσεις βαριές, γεμάτες νόημα.
Καμία βιασύνη, άλλωστε η μέθη της έκστασης αργεί να έρθει.
Αυτοσυγκεντρώνονται, ο καθένας χωριστά μοιάζει με μοναχικό κερί σε ένα απέραντο μανουάλι.
Η διαδικασία της μύησης που περνάνε για να γίνουν Αναστενάρηδες παραμένει γνωστή, καθώς η κοινωνία τους χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια.
Βλέποντας τους να υψώνουν τα χέρια, προσευχόμενοι να πάρουν τη “χάρη” για να περπατήσουν στην ανθρακιά, νιώθω παράξενα. Είναι από τούτες τις στιγμές που αδυνατείς να κατανοήσεις αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου.
Ένα παιδί, θα᾽ταν δε θα᾽ταν έξι χρονών, φεύγει από το χέρι της μαμάς του, και μιμούμενο τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους, ανάβει ένα κερί, κλείνοντας τα μάτια. Το σταυρό του δεν τον έκανε.
Πόση ώρα κράτησε ο χορός μέσα στο κονάκι δεν κατάλαβα-ο χρόνος χάνεται μαζί με τους Αναστενάρηδες που προετοιμάζουν το σώμα τους για την πυροβασία.
Περιμένουν ανυπόμονα να “κάτσουν” οι αναμμένοι κορμοί, να απλωθούν τα κάρβουνα και να ορμήξουν στα κάρβουνα.
Μετά την πυροβασία, ακολουθεί “το τραπέζι του παππού”, στο οποίο τρώνε το ζώο (μοσχάρι ή αρνί)* που έχουν θυσιάσει το ίδιο πρωινό (πραγματοποιείται με τα τάματα και τις αφιερώσεις των πιστών).
* το «κουρμπάνι»/συνήθως μοσχάρι (για να μην πω καλύτερα ταύρος, που προτιμάται, γιατί συνδέεται παραδοσιακά με τις αρχαίες ηλιακές λατρείες του Θεού Μίθρα και του Διόνυσου / πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν, έτσι τους έχει δοθεί το έθιμο, έτσι το συνεχίζουν, πολλές ερμηνείες χάνονται στα βάθη του Χρόνου)
Μια δυνατή παράδοση
«Πολλές φορές, όταν χορεύω, νιώθω ότι περπατάω σε ένα δρόμο που έχει χαλίκι. Δεν αισθάνομαι τη φωτιά», περιγράφει ο σαραντάχρονος Αναστενάρης, Σάκης Μπιαζάκης.
Τον ρωτάω αν φοβάται την ώρα που περιμένει στην πομπή για να μπει στην ανθρακιά. «Όχι, δε φοβάμαι. Αν προετοιμαστείς σωστά και συμμετέχεις σε όλα τα στάδια του τελετουργικού, οπλίζεσαι με πίστη, η οποία σου δίνει δύναμη να ξεπεράσεις οποιοδήποτε φόβο», απαντάει και φεύγει για να πάει στο τραπέζι.
Συνεχιστής μιας θρησκευτικής παράδοσης, που κρατάει τη σκούφια της από το χωριό Κωστί της Ανατολικής Θράκης, είναι περήφανος για την καταγωγή του.
Μετά την προσφυγιά & την ανταλλαγή πληθυσμών, το 1923, το έθιμο παρέμενε κρυφό μέχρι το 1943*(το κυνηγούσε κι η Εκκλησία, όπως πάντα), όπου για πρώτη φορά, η πυροβασία έλαβε χώρα στη Μαυρολεύκη. Γενικότερα, τα «Αναστενάρια», εξαπλώθηκαν στις περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες από τη Ανατολική Θράκη & τη Μικρασία, όπως σε ένα σημείο μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης* (*πιο «τουριστικό» απ΄όλα, λόγω και της εγγύτητας με τη Θεσσαλονίκη/διαφημίστηκε και αρκετά κι έτσι πλάκωσε κόσμος… αλλά όπου πλακώνει πολύς κόσμος…), και με μεγαλύτερη κατάνυξη/αυτοσυγκέντρωση/μυστικισμό στη Μελίκη Ημαθίας, Αγία Ελένη Σερρών, Μαυρολεύκη Δράμας.
Παρά τις εκάστοτε αντιδράσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που το θεωρεί ειδωλολατρικό το έθιμο, τα “Αναστενάρια” τελούνται κανονικά στα προσφυγικά χωριά […] διατηρώντας τις μνήμες από τις Χαμένες Πατρίδες, αλλά και από αρχαίες πρακτικές & τελετουργίες.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Πηγή: vice.com
/ Μαϊ 20 2014
(+ μερικές προσθήκες/σχόλια δικά μας)
*
(μπορεί να προστεθούν και άλλα άρθρα / όσοι ενδιαφέρονται για το θέμα, ας τσεκάρουν πιθανές νέες ενημερώσεις)
*
.
Σχολιαστές Χωρίς Σύνορα COMMENTATORS WITHOUT FRONTIERS Comentadores SIN FRONTERAS 