Γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου

http://wp.me/pPn6Y-hDE

Ενημέρωση: 23-12-2013  11:15 >προσθήκη κειμένων> 1. Ηλιούγεννα 2. Τα Κάλαντα στην αρχαία Ελλάδα και η μετεξέλιξή τους σε γιορτή κατά το Βυζάντιο-οι γιορτές των Πυανεψίων και των Θαργηλίων

Το Σύμπαν που αγάπησα/ 4ος κύκλος-ΕΤ-3 >

.

Η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου>

*

Solstice Night – Η γιορτή του Χειμερινού ηλιοστάσιου
γράφει ο Mr.Mystirius

Η νύχτα της 22ας Δεκεμβρίου είναι η μεγαλύτερη του έτους με διάρκεια 14 ωρών και 29 λεπτών. Την ημέρα εκείνη ο Ήλιος φτάνει στο σημείο της τροχιάς του που ονομάζεται Χειμερινό ηλιοστάσιο και αρχίζει επίσημα η εποχή του χειμώνα. Οι εορτασμοί των φάσεων του Ηλίου, που σχετίζονται με τις εποχές του έτους, προέρχονται από τα πανάρχαια χρόνια της ανθρωπότητας, από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να αντιλαμβάνεται και να μελετά το σύμπαν. Οι άνθρωποι γιόρταζαν τις περιόδους του Ήλιου, που συνέπιπταν με τα χαρακτηριστικά σημεία της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του γύρω από τη Γη, δηλαδή τις δύο ισημερίες και τα δύο ηλιοστάσια. Οι πανάρχαιες αυτές τελετουργίες κατέχουν ακόμη και σήμερα σημαντική θέση στην κοινωνική και στη θρησκευτική συγκρότηση των κοινωνιών μας.Από την Αρχαιότητα ακόμη ο υπολογισμός του έτους γινότανε με την παρατήρηση της επίδρασης που έχει πάνω στη Γη η περιφορά της γύρω από τον Ήλιο, η επίδραση, δηλαδή, του κύκλου των ηλιακών φάσεων, γνωστές και ως εποχές. Οι εποχιακές αυτές αλλαγές είχαν για τους αρχαίους βαρύνουσα σημασία, ιδιαίτερα για τον τομέα της γεωργίας. Επειδή η σπορά, η συγκομιδή και οι άλλες γεωργικές ασχολίες εξαρτιόνταν από τις αλλαγές των εποχών, η διάρκεια ενός ηλιακού έτους έπρεπε να μετρηθεί επακριβώς. Από τις απαρχές σχεδόν των οργανωμένων κοινωνιών, η συγκεκριμένη ημέρα κατείχε ιδιαίτερη θέση στο σύνολο των περιοδικών δρώμενων που σχετίζονταν με αστρονομικά φαινόμενα. Κυρίως η ημέρα του Χειμερινού ηλιοστασίου συνοδευόταν πάντοτε από μικρές ή μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις, κυριολεκτικά σε κάθε σημείο του πλανήτη, και σε αρκετά από αυτά ο συμβολισμός τιμούσε τη «γέννηση» ή την «ανάσταση» του ηλιακού θεού. Ο Ήλιος λατρεύτηκε από του αρχαίους λαούς σαν θεός, γι’ αυτό πολλές θρησκείες είχαν τοποθετήσει σε αυτή την περίοδο, πολύ πριν από την έλευση του Χριστιανισμού, τη γέννηση των θεών τους.Η αρχαιότερη απόδειξη της σημασίας της ημερομηνίας αυτής για τους αρχαίους λαούς είναι το μεγαλιθικό μνημείο του Newgrange στην Ιρλανδία, το οποίο είναι ένα κυκλικό πέτρινο κτίριο, που αποτελεί ένα εξαιρετικό επίτευγμα από τεχνική άποψη. Είναι κατασκευασμένο, υποτίθεται, από πρωτόγονους, και χτισμένο έτσι, που ο κεντρικός του θάλαμος φωτίζεται μόνο σε κάθε Χειμερινό ηλιοστάσιο. Οι Σουμέριοι και οι Μεσοποτάμιοι γιόρταζαν το Χειμερινό ηλιοστάσιο ως την ημέρα της μάχης του Μαρντούκ με τις δυνάμεις του Χάους. Επειδή, μάλιστα, η παράδοση απαιτούσε την αυτοκτονία του βασιλιά τους, για να «μεταφερθεί» στο πλευρό του Μαρντούκ και να τον βοηθήσει, ανακήρυτταν βασιλιά τους για την περίοδο του δωδεκαήμερου κάποιον τυχαίο και, αφού του πρόσφεραν βασιλικές τιμές, τον έσφαζαν τη δωδέκατη μέρα τελετουργικά. Οι Βαβυλώνιοι και οι Πέρσες τελούσαν την ίδια περίοδο παρόμοιους εορτασμούς, στους οποίους οι άρχοντες και οι δούλοι αντάλλαζαν τίτλους. Στο Βουδισμό, το Χειμερινό ηλιοστάσιο γιορτάζεται και ως «Ημέρα των Παιδιών», με σκοπό να έρθει ζεστασιά, φως και χαρά την πιο μεγάλη νύχτα του χρόνου.Στην αρχαία Ελλάδα στο Χειμερινό ηλιοστάσιο γιόρταζαν τη γέννηση του Διονύσου, γιου του Δία και της παρθένου Σεμέλης. Τον αποκαλούσαν «σωτήρα» και «θείο βρέφος». Ήταν ο «καλός ποιμένας», οι ιερείς του οποίου κρατούσαν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρη. Ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους Έλληνες σαν θεός, εφόσον για εκείνους ο Ήλιος ήταν ο δημιουργός των εποχών του έτους και του κύκλου των φαινομένων και των εναλλαγών που σχετίζονται με αυτές, από τη σπορά έως τη βλάστηση και από την ανθοφορία έως τη συγκομιδή. Τον απεικόνιζαν πάνω σε ένα πύρινο άρμα να ξεκινά κάθε πρωί, να διατρέχει τον ουρανό και να σκορπίζει το φως στη Γη. Τον ταύτιζαν επίσης με τον Φοίβο Απόλλωνα, το θεό του φωτός. Αναπαριστούσαν την κίνηση του Ήλιου με τη ζωή ενός ανθρώπου που γεννιόταν κατά το Χειμερινό ηλιοστάσιο και μεγάλωνε βαθμιαία καθώς αυξανόταν το φως του Ήλιου μέχρι την Εαρινή ισημερία, όταν η ημέρα εξισώνεται με τη νύχτα.Στους βόρειους λαούς, αυτή η ημέρα, ακριβώς στο μέσον του χειμώνα, ήταν ημέρα εορτασμού από τα πολύ παλιά χρόνια. Είναι η πιο μικρή ημέρα του χρόνου, όταν ο Ήλιος βρίσκεται στο κατώτατο και πιο αδύναμο σημείο του. Είναι το σημείο της στροφής της εποχής και του χρόνου. Στην παγανιστική Σκανδιναβία, ο ίδιος εορτασμός ονομαζόταν «Yule». Η λέξη σημαίνει κούτσουρο που καίγεται. Κατά το Σκανδιναβικό εορτασμό έκαιγαν τεράστια κούτσουρα και οι άνθρωποι έπιναν υδρόμελι γύρω από την εορταστική πυρά ακούγοντας ποιητές και τροβαδούρους να διηγούνται αρχαίους μύθους. Πίστευαν ότι αυτές οι εορταστικές πυρές έδιναν δύναμη στον Ήλιο, για να λάμψει δυνατότερα. Το γκι, ιερός καρπός του πλέον ιερού δέντρου, της βελανιδιάς, κοβόταν με εορταστικές τελετές. Μοιραζόταν στις οικογένειες, που το κρεμούσαν πάνω από τις πόρτες ως σύμβολο καλοτυχίας. Οι Κέλτες Δριίδες θεωρούσαν το γκι ιερό. Το έκοβαν με χρυσό δρεπάνι και το μοίραζαν στους ανθρώπους σαν ίαμα. Το φιλί κάτω από τη βελανιδιά και το γκι ισοδυναμούσε με δέσμευση, υπόσχεση και εγγύηση φιλίας. Ο παγανιστικός κόσμος κατά την Αρχαιότητα γιόρταζε την ίδια μέρα, στις 25 Δεκεμβρίου, τη γέννηση του Μίθρα, ο οποίος επίσης είχε γεννηθεί από μία παρθένο μέσα σε μία σπηλιά.

Επίσης, η μέρα αυτή θεωρείται γενέθλια μέρα για τον Όσιρη, το Δία και τον Ηρακλή. Ο Ιησούς θεοποιήθηκε στη Σύνοδο της Νίκαιας και η γέννησή του ορίστηκε στις 25 Δεκεμβρίου, όπως ακριβώς γιορταζόταν μέχρι τότε η γέννηση του Μίθρα από τους παγανιστές. Για να περάσει πιο εύκολα η νέα θρησκεία στον παγανιστικό κόσμο, δανείστηκε παγανιστικές συνήθειες και πρακτικές, με αποτέλεσμα στοιχεία της παλιάς πίστης και πολλές από τις παλιές δοξασίες, ίδιες ή παραλλαγμένες, να μην πεθάνουν, αλλά να διασωθούν μαζί με χαρακτηριστικά του θρησκευτικού πνεύματος της Αρχαιότητας. Έτσι, κάποια από αυτά τα στοιχεία αφορούν και τη γέννηση του Χριστού.

Πολλές ημερομηνίες εορτών του προχριστιανικού κόσμου χρησιμοποιήθηκαν για τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Εξέχουσα θέση κατέχει η 6η Ιανουαρίου, η ημέρα της βάπτισης του Χριστού. Το 336 μ.Χ. ορίστηκε η 25η Δεκεμβρίου ως η μέρα γέννησης του Χριστού, ο οποίος έγινε ένας νέος «θεός-ήλιος» στη νέα θρησκεία. Ο Χριστιανισμός διαμορφώθηκε φέροντας τόσο παγανιστικά όσο και ιουδαϊκά στοιχεία. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα έως σήμερα οι άνθρωποι γιορτάζουν τις ίδιες μέρες. Ο εορτασμός της «Ημέρας των Παιδιών» δεν έχει τις ρίζες του στο Χριστιανισμό. Οι μέρες αυτές έχουν την έννοια μιας αρχέγονης γιορτής για την ίδια την ανθρωπότητα. Μιας γιορτής για τη ζωοδότρα πηγή, τον άρχοντα του ηλιακού μας συστήματος και προστάτη της Γης.

Καλές γιορτές!
Mr.Mystirius

city-mag.weebly.com

*

Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και τα Χριστούγεννα

Η Μεγάλη Νύχτα

 Του Διονύση Π. Σιμόπουλου

Διευθυντή Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Η νύχτα της ερχόμενης Πέμπτης, 22 Δεκεμβρίου, θα είναι η μεγαλύτερη του έτους με διάρκεια 14 ωρών και 29 λεπτών. Την ημέρα εκείνη ο Ήλιος θα φτάσει στο σημείο της ετήσιας τροχιάς του που ονομάζεται «Χειμερινό Ηλιοστάσιο», οπότε αρχίζει και επίσημα η εποχή του Χειμώνα. Ημερολογιακά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο κυμαίνεται σήμερα μεταξύ της 20^ης και 23^ηςΔεκεμβρίου, αν και η τελευταία φορά που είχαμε το Χειμερινό Ηλιοστάσιο στις 23 Δεκεμβρίου ήταν το 1903 και η επόμενη θα είναι το 2303. Ακόμη πιο σπάνια είναι η 20^η Δεκεμβρίου με την επόμενη να συμβαίνει το 2080. Οι διαφοροποιήσεις αυτές οφείλονται στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο του οποίου το κάθε έτος έχει 365 ημέρες εκτός από τα δίσεκτα έτη με τις 366 ημέρες τους. Τα πράγματα, όμως, δεν ήσαν πάντα έτσι. Ας τα πάρουμε, λοιπόν, από την αρχή.

Από την αρχαιότητα ακόμη ο υπολογισμός του Έτους έγινε με την παρατήρηση της επίδρασης που έχει πάνω στη Γη η περιφορά της γύρω από τον Ήλιο, η επίδραση δηλαδή του κύκλου των εποχών! Οι εποχιακές αυτές αλλαγές είχαν για τους αρχαίους τεράστια σημασία, ιδιαίτερα μάλιστα μετά την εμφάνιση της γεωργίας πριν από 10.000 περίπου χρόνια. Γι’ αυτό, κι επειδή η σπορά, η συγκομιδή και οι άλλες γεωργικές ασχολίες εξαρτιόνταν από τις αλλαγές των εποχών, η διάρκεια ενός ηλιακού έτους έπρεπε να μετρηθεί επακριβώς.

Η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε περίπου 365,25 ημέρες. Κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση από αυτήν που βρισκόταν την προηγουμένη. Έτσι από κάθε νέα θέση αντικρίζουμε τον Ήλιο από διαφορετική γωνία κι έτσι μας φαίνεται ότι ο Ήλιος βρίσκεται μπροστά από διαφορετικά άστρα (καθώς κινείται από τη Δύση προς την Ανατολή), λόγω ακριβώς της κίνησης της Γης πάνω στην τροχιά της. Κάθε φορά που η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, μας φαίνεται ότι ήταν ο Ήλιος αυτός που συμπλήρωσε έναν κύκλο γύρω από τη Γη. Ο κύκλος αυτός ονομάζεται «εκλειπτική», και απεικονίζει την προέκταση πάνω στην ουράνια σφαίρα, της γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο.

Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση του γήινου ισημερινού πάνω στην ουράνια σφαίρα), θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23,5 περίπου μοίρες, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται «λόξωση της εκλειπτικής», και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται «ισημερινά σημεία». Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται «εαρινό ισημερινό σημείο», κι από την ημέρα αυτή αρχίζει η Άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται «φθινοπωρινό ισημερινό σημείο», και από την ημέρα αυτή αρχίζει το Φθινόπωρο.

Από το εαρινό ισημερινό σημείο και μετά, ο Ήλιος φαίνεται καθημερινά να σκαρφαλώνει όλο και πιο πάνω στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού. Οι μέρες μεγαλώνουν, οι νύχτες μικραίνουν και ο καιρός γίνεται όλο και πιο θερμός. Περίπου τρεις μήνες αργότερα, στις 20-21 Ιουνίου, ο Ήλιος φτάνει στο βορειότερο σημείο της εκλειπτικής από το οποίο θα αρχίσει πλέον να κατέρχεται, «τρεπόμενος» και πάλι προς τον ισημερινό. Το σημείο αυτό, στις 20-21 Ιουνίου, ονομάζεται θερινό τροπικό σημείο ή απλά θερινή τροπή, επειδή ο Ήλιος τρέπεται και πάλι προς τον ισημερινό, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το καλοκαίρι. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη θερινή τροπή ο Ήλιος φαίνεται να αργοστέκεται πάνω στην εκλειπτική σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, το θερινό τροπικό σημείο ονομάζεται επίσης και θερινό ηλιοστάσιο.

Μετά τη θερινή τροπή, ο Ήλιος συνεχίζει να κατεβαίνει προς το Νότο, και στις 22-23 Σεπτεμβρίου φτάνει στο φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, οπότε, όπως και στο εαρινό ισημερινό σημείο, έχουμε ίση μέρα και νύχτα: ισημερία. Αλλά η κάθοδος του Ήλιου συνεχίζεται, μέχρις ότου, στις 21-22 Δεκεμβρίου, φτάνει στο νοτιότερο σημείο της τροχιάς του που ονομάζεται χειμερινό τροπικό σημείο, ή απλά χειμερινή τροπή ή χειμερινό ηλιοστάσιο. Από την ημέρα αυτή αρχίζει ο Χειμώνας. Αλλά από κει κι έπειτα ο Ήλιος σταματάει να κατέρχεται και ξαναρχίζει και πάλι να σκαρφαλώνει, κάθε μέρα όλο και πιο ψηλά.

Στη διάρκεια του Χειμώνα, οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν πάνω στο βόρειο ημισφαίριο της Γης με πλάγιο τρόπο, ενώ συμβαίνει το αντίθετο στο νότιο ημισφαίριο οπότε εκεί έχουν Καλοκαίρι. Στη διάρκεια της Άνοιξης ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον ισημερινό της Γης, οπότε και τα δύο ημισφαίρια παίρνουν με τον ίδιο τρόπο της ζωογόνες ακτίνες του Ήλιου. Στη διάρκεια του Καλοκαιριού ο Ήλιος ευνοεί το βόρειο ημισφαίριο, οι ακτίνες του πέφτουν πάνω μας περισσότερο κάθετα, και ενώ εμείς έχουμε Καλοκαίρι, στο νότιο ημισφαίριο έχουν Χειμώνα. Τέλος, το Φθινόπωρο, ο Ήλιος βρίσκεται και πάλι πάνω από το γήινο ισημερινό, με ισομερή κατανομή της θερμότητας και στα δύο ημισφαίρια.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους σαν θεός, μια που γι’ αυτούς ο Ήλιος ήταν ο δημιουργός των εποχών του έτους και του κύκλου των φαινομένων και των εναλλαγών που σχετίζονται με αυτές, από τη σπορά ως τη βλάστηση και από την ανθοφορία ως τη συγκομιδή. Οι Αιγύπτιοι τον ονόμασαν Ρα, Ατόν, ή και Όσιρη ακόμη. Οι Βαβυλώνιοι τον αποκαλούσαν Σαμάχ, Βαάλ, Μαρδούκ και Νεργκάλ. Οι Ινδοί Βράχμα και Βισνού. Και οι Πέρσες Μίθρα. Για τους αρχαίους Έλληνες, κατά περιστάσεις, ήταν ο Δίας ή ο Πλούτων, ο Βάκχος, ο Διόνυσος, ή και ο Φοίβος Απόλλων. Ανεξάρτητα όμως από την ονομασία που του δόθηκε, όλοι ανεξαιρέτως οι λαοί καθιέρωσαν προς τιμή του Ήλιου, περίφημες και πολλές γιορτές, ιδιαίτερα στις περιόδους των εναλλαγών από τη μια εποχή στην άλλη.

Οι μεγαλύτερες από τις γιορτές αυτές γίνονταν σε όλες τις χώρες και τις φυλές στην εποχή του χειμερινού ηλιοστάσιου, στις 25 Δεκεμβρίου. Ήταν η γιορτή της γέννησης του Ήλιου, και όχι αδικαιολόγητα. Γιατί όσο ο χειμώνας πλησίαζε και ο Ήλιος του μεσημεριού φαινόταν όλο και πιο χαμηλά στον ορίζοντα, τόσο και οι μέρες μίκραιναν και το κρύο αύξανε. Ήταν η σκληρή εποχή για τον άνθρωπο με τις πολύ μικρές ημέρες και τις ατέλειωτες νύχτες. Οι φροντίδες πολλαπλασιάζονταν, οι ανησυχίες αυξάνονταν και ένα αόριστο συναίσθημα φόβου καταλάμβανε τον αρχαίο άνθρωπο με τα ανύπαρκτα σχεδόν αμυντικά του μέσα και τις περιορισμένες πηγές διατροφής.

Γι’ αυτό αναπέμπονταν προσευχές και ιερές παρακλήσεις, ανάβονταν φωτιές και προσφέρονταν θυσίες προς το θεό Ήλιο για να μη χαθεί οριστικά από τον ορίζοντα. Και πράγματι: μετά από μικρό δισταγμό ο θεός ενέδιδε. Στο κατώτατο σημείο του, στον αστερισμό του Αιγόκερου, στις πύλες του Ήλιου όπως τον ονόμαζαν οι Χαλδαίοι, «άλλαζε» απόφαση, άρχιζε να σκαρφαλώνει και πάλι προς τα πάνω, και οι μέρες μεγάλωναν. Μια νέα τάξη πραγμάτων θα έμπαινε και πάλι, ωραία όπως και στα προηγούμενα χρόνια, οπότε η Γη θα ανθοφορούσε ξανά χάρη στις ζωογόνες ακτίνες του Ήλιου. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο το γεγονός ότι οι αρχαίοι λαοί γιόρταζαν ιδιαίτερα τις μέρες αυτές του χειμερινού ηλιοστασίου. Και αυτή την παράδοση των αρχαίων λαών συνέχισαν οι Έλληνες με τα Κρόνια, και ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι με τα Σατουρνάλια και τα Βρουμάλια και την κεντρική γιορτή της 25ης Δεκεμβρίου «Dies Natalis Invicti Solis», δηλαδή την «Ημέρα της Γέννησης του Αήττητου Ήλιου».

Τα Σατουρνάλια ήταν η αρχαιότερη γιορτή των Ρωμαίων και την απέδιδαν στον Ρωμύλο ή στους Πελασγούς. Ξεχώρισε όμως από τις άλλες αγροτικές γιορτές τους το 217 π.Χ. Οι γιορτές αυτές έπαιρναν πανηγυρικό χαρακτήρα και είχαν κατακτήσει ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Άρχιζαν με τα Βρουμάλια από τις 24 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια από τις 18 έως τις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την κεντρική ημέρα της γιορτής του «αηττήτου ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, εορταζόταν το γεγονός της τροπής του ηλίου, που άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό, να μεγαλώνουν οι ημέρες, και μαζί τους οι ζωογόνες ακτίνες του ήλιου ξανάκαναν τη Γη να καρποφορήσει. Την 1η Ιανουαρίου γιορτάζονταν οι Καλένδες, στις 3 τα Βότα, στις 4 τα Λορεντάλια και στις 7 Ιανουαρίου τελείωνε η περίοδος αυτή των εορτών.

Επειδή λοιπόν οι πρώτοι χριστιανοί ήσαν εκτός νόμου στη Ρώμη, και δεν τους επιτρεπόταν να συναντιούνται ή να εκκλησιάζονται μαζί οι συναντήσεις τους γίνονταν κρυφά και σε μικρές ομάδες στις κατακόμβες τους, όπου και τελούσαν τις θρησκευτικές τους εορτές. Για να αποφύγουν, λοιπόν, τους διωγμούς αποφάσισαν να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, όταν οι Ρωμαίοι ήσαν απασχολημένοι με τις δικές τους γιορτές των Σατουρναλίων. Μ’ αυτόν τον τρόπο ήλπιζαν να μην ανακαλυφτούν από τους εορτάζοντες Ρωμαίους.

Θα αναρωτιέστε, όμως, γιατί το χειμερινό ηλιοστάσιο δεν συμβαίνει σήμερα στις 25 Δεκεμβρίου, όπως στην εποχή του Χριστού, αλλά στις 22 Δεκεμβρίου; Το πρόβλημα αρχίζει με το Ιουλιανό Ημερολόγιο που εισήγαγε ο Ιούλιος Καίσαρ το 44 π.Χ. που είχε όμως κι αυτό τις δικές του ατέλειες γιατί έχανε μία ημέρα κάθε 128 χρόνια. Το Ιουλιανό λοιπόν ημερολόγιο είχε θεσπίσει το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 25 Δεκεμβρίου, αλλά με την πάροδο των ετών το προστιθέμενο μικρό λάθος είχε μεταθέσει την πραγματική ημερομηνία της χειμερινής τροπής. Ετσι λοιπόν το 325 μ.Χ. το έτος που έγινε η Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας, το χειμερινό ηλιοστάσιο είχε μετατεθεί και συνέβαινε στις 22 Δεκεμβρίου. Η μετάθεση όμως του Χειμερινού Ηλιοστασίου συνεχίστηκε χωρίς να διορθωθεί μέχρι και το έτος 1582, οπότε η χειμερινή τροπή συνέβαινε στις 12 Δεκεμβρίου.

Τότε ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ εισήγαγε μία νέα μεταρρύθμιση, γι’ αυτό και το νέο ημερολόγιο, αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα, ονομάζεται Γρηγοριανό, και χάνει μία μόνον ημέρα στα 4.000 χρόνια. Για να γίνει μιά καινούρια αρχή, η Γρηγοριανή μεταρρύθμιση έτρεψε τη θέση του ημερολογίου προς τα εμπρός με βάση το έτος της Συνόδου της Νικαίας κι όχι το έτος εισαγωγής του Ιουλιανού ημερολογίου, το 44 π.Χ. Γι’ αυτό και το Χειμερινό Ηλιοστάσιο συμβαίνει σήμερα στις 22 Δεκεμβρίου, και ο πρωταρχικός λόγος για τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου έχει πιά χαθεί.

Η Μεγάλη Νύχτα

sciencenews.gr

*

*

Ηλιούγεννα – Το αρχαίο Ελληνικό έθιμο των Χριστουγέννων

ΔΕΚ 22

Αναρτήθηκε από τον/την TheAncientWeb Greece (ΑΡΧΑΙΟΣ ΙΣΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ)

Τα Χριστούγεννα η εορτή της ανάμνησης της γεννήσεως του Ιησού Χριστού δηλαδή, αποτελούν την μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού, αποτελώντας ημέρες χαράς για όλον τον Χριστιανικό κόσμο. Λόγω βέβαια της «οικονομικής εκμετάλλευσης» και του τεράστιου «οικονομικού τζίρου της εορτής» τα Χριστούγεννα εορτάζονται πλέον σχεδόν σε όλο τον κόσμο.

Ιχνηλατώντας την ιστορικότητα της εορτής ανακαλύπτουμε ενδιαφέροντα στοιχεία που αφορούν την ημερομηνία της εορτής, αλλά και συσχετίσεις με συνήθειες στον αρχαίο κόσμο. Αναζητώντας την ακριβή ημερομηνία γενέσεως του Ιησού ανακαλύπτουμε ότι αφενός στην καινή Διαθήκη δεν γίνεται αναφορά για την εορτή Χριστουγέννων και αφετέρου ότι κανείς από τους Αποστόλους δεν τήρησε την 25η Δεκεμβρίου ως γενέθλια ημέρα του. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός, (υπολογίζεται πως γεννήθηκε μεταξύ του 6 – 2 π. X.) Υπάρχουν όμως ενδείξεις που συνηγορούν στην Φθινοπωρινή γέννηση του, και όχι στην χειμερινή.Το εδάφιο από το Ευαγγέλιο του Λουκά παραδείγματος χάριν αναφέρει:
«Οι ποιμένες ήσαν κατά το αυτό μέρος διανυκτερεύοντες εν τοις αγροίς, και φυλάττοντες φύλακας της νυκτός επί το ποίμνιον αυτών» (2: 8). Η φράση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις πρακτικές των βοσκών καθώς τον χειμώνα λόγω του ψύχους οι ποιμένες δεν διανυκτερεύουν στους αγρούς. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γέννηση του Ιησού δεν έγινε το Δεκέμβριο αλλά το Φθινόπωρο εφόσον τα κοπάδια δεν ήταν στις στάνες. Γνωρίζουμε επίσης ότι η γέννηση συνέπεσε, με την απογραφή, που συνήθως γινόταν μετά την συγκομιδή, κατά τις αρχές Οκτωβρίου. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης επίσης συσχετίζει την γέννηση του Ιησού Χριστού με την εορτή της «Σκηνοπηγίας», η οποία γινόταν τον Οκτώβρη.

Στην Αγία Γραφή γενέθλιες και ονομαστικές εορτές δεν συνιστούνται. Στην πραγματικότητα τα Χριστούγεννα δεν συμπεριλαμβάνοντα στις αρχαίες γιορτές της Χριστιανικής Εκκλησίας, και μάλιστα η τήρηση των γενεθλίων καταδικάζονταν σαν ένα αρχαίο Ελληνικό “ειδωλολατρικό” έθιμο απεχθές στους Χριστιανούς. Ημέρα μνήμης των αγίων και μαρτύρων όριζαν αυτή του θανάτου. Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει σχετικά : «Τα Χριστούγεννα δεν ήταν ανάμεσα στις πρώτες εορτές της Εκκλησίας. Ο Ειρηναίος και ο Τερτυλλιανός την παραλείπουν από τους καταλόγους των εορτών» Έτσι Τα Χριστούγεννα ως εορτή των γενεθλίων του δεν γιορτάζονταν τα πρώτα 300 χρόνια. Η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων έγινε στη Ρώμη από τον Πάπα Ιούλιο τον Α, τον 4ο μ.χ. αιώνα, μετά από έρευνα που έγινε στα αρχεία της Ρώμης για την χρονιά επί Αυγούστου απογραφής, και κατόπιν υπολογισμών βάση των Ευαγγελίων. Ένα στοιχείο που λήφθηκε υπόψιν είναι το η φράση από το κατ’ Ιωάννη γ’30«Εκέινον δει αυξάνειν, εμέ ελατούσθαι»

Στην πραγματικότητα όμως αυτό συνέβη διότι η συγκεκριμένη ημερομηνία συνέπεφτε με τις αρχαίες εορτές του Χειμερινού Ηλιοστασίου και την «Επιστροφή» του Ηλίου. Έκτοτε ο Χριστός όφειλε να είναι ο Ήλιος ο δίδων το φως εις τον κόσμο. Πριν εορταζόταν στις 6 Ιανουαρίου μαζί με τη βάπτιση του Ιησού (Θεοφάνεια). Αργότερα το έθιμο πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκε στην Ανατολή, πιθανόν από τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό το 378-381 περίπου μ.Χ. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος (345-407 μ.Χ.) σε ομιλία του για τη γέννηση του Χριστού, αναφέρει ότι είχε αρχίσει στην Αντιόχεια να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου. Το σίγουρο είναι ότι την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου είχε εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη την Ανατολή.

Τι εόρταζαν οι Αρχαίοι Έλληνες την περίοδο των Χριστουγέννων;

Οι αρχαίοι Έλληνες κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου γιόρταζαν την γέννηση του Διονύσου. Ο Διόνυσος αποκαλούταν «σωτήρ» και θείο «βρέφος», το οποίο γεννήθηκε από την παρθένο Σέμελη. Ήταν ο καλός «Ποιμήν», του οποίου οι ιερείς κρατούν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρη. Τον χειμώνα θρηνούσαν το σκοτωμό του Διονύσου από τους Τιτάνες, αλλά στις 30 Δεκεμβρίου εόρταζαν την αναγέννησή του. Οι γυναίκες-ιέρειες ανέβαιναν στην κορυφή του ιερού βουνού και κρατώντας ένα νεογέννητο βρέφος φώναζαν «ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε. Ο Διόνυσος ζει» , ενώ σε επιγραφή αφιερωμένη στον Διόνυσο αναγράφεται:«Εγώ είμαι που σε προστατεύω και σε οδηγώ, εγώ είμαι το ‘Αλφα και το Ωμέγα».

Αυτή η αρχαία Ελληνική γιορτή, είχε επίσης ταυτιστεί και με την γιορτή του Ηλίου, τον οποίο οι αρχαίοι λαοί είχαν θεοποιήσει. Συγκεκριμένα στους Έλληνες, είχε ταυτιστεί με τον Φωτοφόρο Απόλλωνα του Ηλίου, ο οποίος απεικονιζόταν πάνω στο ιπτάμενο άρμα του να μοιράζει το φως του Ηλίου.  Οι αρχαίοι λαοί αναπαριστούσαν την κίνηση του ήλιου με την ζωή ενός ανθρώπου που γεννιόταν κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου που μεγάλωνε βαθμιαία καθώς αυξάνονταν και οι ώρες που ο ήλιος φωταγωγούσε την Γη, και πέθαινε ή ανασταίνονταν τον Μάρτιο την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αναγέννηση του φυτικού βασιλείου μέσα από την μήτρα της Γης. Το χειμερινό Ηλιοστάσιο 22-25 Δεκεμβρίου σημαίνει την αρχή του χειμώνα, και ο Ηλιος αρχίζει βαθμιαία να αυξάνει την ημέρα έως ότου εξισωθεί με την νύχτα, κατά την Ιση-μερία τον Μάρτιο. Τότε ο Ήλιος νικά το σκοτάδι, και έρχεται η άνοιξη, η εποχή της αναγέννησης για την φύση.

Η εορτή αυτή πέρασε και στην αρχαία Ρώμη με τις δημοφιλείς γιορτές των Σατουρνάλιων, προς τιμήν του Κρόνου τον Δεκέμβριο αλλά και της θεάς Δήμητρας, γι΄ αυτό και έκαναν θυσίες χοίρων για την ευφορία της γης . Τα Σατουρνάλια ήταν από τις σημαντικότερες και ονομάζονταν: « DIES INVICTI SOLIS », δηλαδή  «Ημέρα του αήττητου ήλιου». Μια γιορτή που φυσικά την είχαν πάρει απο την γιορτή του Φωτοφόρου Απόλλωνα – Ηλίου!

Στην αρχαία Ρώμη, η εορτή άρχιζε στις 17 Δεκεμβρίου και διαρκούσε επτά ήμερες. Στην εορτή αυτή αντάλλασσαν δώρα, συνήθως λαμπάδες και στα παιδία έδιναν πήλινες κούκλες και γλυκά σε σχήμα βρέφους για να θυμίζουν το Κρόνο, που τρώει τα παιδιά του. Σταδιακά λοιπόν τα γενέθλια του θεού Ήλιου μετατράπηκαν σε γενέθλια του Υιού του Θεού. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι «εθνικοί» αποκαλούσαν την Πρώτη Ημέρα της εβδομάδας Ημέρα του θεού-Κυρίου Ήλιου, ορολογία την οποία αργότερα χρησιμοποίησαν και οι εκκλησιαστικοί Πατέρες για λόγους σκοπιμότητας ίσως. Κάτι που διασώζεται έως σήμερα στα Αγγλικά ως SUN-DAY, στα Γερμανικά SONN-TAG.
Ο Ιουστίνος ο μάρτυς (114-165 μ.Χ.) γράφει στη 2η απολογία του για τον Ιησού «…σταυρώθηκε, πριν το Σάββατο, ΠΟΥ ΗΤΑΝ Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ “ΚΡΟΝΟΥ” και την επόμενη ημέρα ΠΟΥ ΗΤΑΝ Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ (θεού) “ΗΛΙΟΥ” και η οποία μετονομάσθηκε σε ΚΥΡΙΑΚΗ, αναστήθηκε και εμφανίσθηκε στους μαθητές Του…»

Οι Αιγύπτιοι στις 25 Δεκεμβρίου εόρταζαν την γέννηση του θεού-ήλιου Όσιρη. Μετά την δολοφονία του ένα δένδρο ξεφύτρωσε στο οποίο ο Ίσις,σε κάθε επέτειο της γέννησης του στις 25 Δεκεμβρίου, άφηνε δώρα γύρω από το δένδρο. Οι Βαβυλώνιοι, και οι Φοίνικες ονόμαζαν το θεό-ήλιο Βαάλ , οι Πέρσες λάτρευαν τη γέννηση του Αήττητου-ήλιου και θεού Μίθρα Βασιλιά, ενώ οι Βραχμάνοι στην γέννηση του ψάλλουν: «Εγέρσου ω βασιλιά του κόσμου, έλα σε μας από τις σκηνές σου».

Εκτός όμως της ημέρας της γέννησης και πολλές από τις παραδόσεις που συνδέονται με τα Χριστούγεννα (ανταλλαγή δώρων, στολισμοί, κάλαντα, Χριστουγεννιάτικο δέντρο κλπ.) έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες. Πιο συγκεκριμένα τα κάλαντα!
Πίσω από τα κάλαντα κρύβεται ένα αρχαίο Ελληνικό έθιμο με το όνομα Ειρεσιώνη, που αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο, ο οποίος ευρισκόμενος στην Σάμο, σκάρωσε διάφορα τραγούδια τα οποία μαζί με μια ομάδα παιδιών τα τραγουδούσαν στα σπίτια των πλουσίων ευχόμενοι πλούτο, χαρά και ειρήνη. Συμβόλιζε την ευφορία και γονιμότητα της γης και εορτάζονταν δυο φορές το χρόνο, μια την άνοιξη με σκοπό την παράκληση των ανθρώπων προς τους θεούς κυρίως του Απόλλωνος-ήλιου και των Ωρών για προστασία της σποράς και μια το φθινόπωρο, για να τους ευχαριστήσουν για την συγκομιδή των καρπών. Ταυτόχρονα με τις ευχαριστίες προς τους θεούς, έδιναν ευχές και στους συνανθρώπους.

Τα παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας ελιάς ή δάφνης στολισμένα με μαλλί (σύμβολο υγείας και ομορφιάς) και καρπούς κάθε λογής, τραγουδώντας για καλύτερη τύχη και γονιμότητα της γης. Πολλά από τα παιδιά έφεραν τον κλάδο σπίτι τους και τον κρεμούσαν στην πόρτα όπου έμενε όλο το έτος.(κάτι που συνηθίζουμε να κάνουμε σήμερα την Πρωτομαγιά).

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Αποστόλου Αρβανιτόπουλου, σχετικό με τα έθιμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου και των καλάνδων, μας σώζει ο Φίλιππος Βρετάκος στο βιβλίο του “Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των”. Σε αυτό το βιβλίο του ο Φίλιππος Βρετάκος μας λέει:
“Το χριστουγεννιάτικον δένδρον συμβολίζει την αιωνιότητα της ζωής, διότι δεν γηράσκει και δεν χάνει, επομένως, την νεότητά του.  Το δένδρον όμως των Χριστουγέννων δεν το ευρίσκω, εγώ τουλάχιστον, ως ξενικήν συνήθειαν, ως νομίζεται γενικώς, αλλ’ εν μέρει ως αρχαίαν ελληνικήν. Είναι, δηλαδή, υπολείμματα της περιφήμου “ειρεσιώνης”, και της “ικετηρίας” των αρχαίων Ελλήνων, και μάλιστα των αρχαίων Αθηναίων. Ήσαν δε η μεν Ικετηρία κλάδος ελαίας, από του οποίου εκρέμων ποκάρια μαλλιού, και έφερον αυτόν όσοι ήθελον να ικετεύσουν τον Θεόν ομαδικώς, δια την απαλλαγήν του τόπου από δεινού τινός κακού, π.χ. από νοσήματος, πανώλους, χολέρας ή ομοίου. Ως επί το πολύ, όμως, εβάσταζε την Ικετηρίαν άνθρωπος, ο οποίος ήθελε να τεθή υπό την προστασίαν θεού και της ανωτέρας αρχής, για να προβή εις αποκαλύψεις εναντίον ισχυρών ανθρώπων ή αρχόντων.” (“Κληρονομία του αρχαίου κόσμου”, εφημερίς “Εθνος”, 31 Δεκεμ.1937)

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία στο τέλος του 16ου, αλλά έως τις αρχές του 19ου αιώνα δεν ήταν διαδεδομένο ευρέως – τοποθετούνταν μόνο στις εκκλησίες. Το δέντρο ως Χριστιανικό σύμβολο, συμβολίζει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού. Σταδιακά το δένδρο άρχισε να γεμίζει με διάφορα χρήσιμα είδη- κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης, (κάτι που γινόταν στους αρχαίους Ελληνικούς ναούς) συμβολίζοντας την προσφορά των Θείων Δώρων. Στην σύγχρονη Ελλάδα το έθιμο το εισήγαγαν οι Βαυαροί με τον στολισμό στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833. Μετά τον το Β’ παγκόσμιο πόλεμο το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια.

Φυσικά μεγάλη εντύπωση προκαλεί και το μυθολογικό γεγονός του “Αγιοβασίλη” με το έλκηθρο του που το κινούν οι ιπτάμενοι τάρανδοι. Ούτε αυτό όπως καταλαβαίνετε, δεν θα μπορούσε να μην παρθεί απο την Αρχαία Ελλάδα. Όπως αναφέραμε πιο πρίν , τον μήνα Δεκέμβριο, οι Έλληνες γιόρταζαν τον Διόνυσο αλλά και τον Φωτοφόρο Απόλλωνα-Ηλίου παριστάνοντας τον πάνω στο ιπτάμενο άρμα του, να μοιράζει το φως. Το άρμα έγινε έλκηθρο, τα άλογα έγιναν τάρανδοι και το “δώρο” του φωτός που μοίραζε στους ανθρώπους …έγινε κυριολεκτικά “μοίρασμα δώρων”.

Τέλος το κόψιμο της βασιλόπιτας αποτελεί εξέλιξη του αρχαιο Ελληνικού εθίμου του εορταστικού άρτου, τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στους θεούς σε μεγάλες αγροτικές γιορτές, όπως τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια.

Πηγές: theancientweb ( ellinikoarxeio.com )

*

*

ΚΑΛΑΝΤΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ.

ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ.

Τα Κάλαντα στην αρχαία Ελλάδα και η μετεξέλιξή τους σε γιορτή κατά το Βυζάντιο

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Συνήθως υποστηρίζεται πως τα Κάλαντα ανάγονται στην εποχή του Βυζαντίου. Υπάρχουν όμως και λαογράφοι που ανάγουν την απώτατη καταγωγή τους στην αρχαία Αθήνα, όπου επικρατούσε μια όμοια συνήθεια. Στις γιορτές των Πυανεψίων και των Θαργηλίων, κατά τις οποίες προσφέρονταν θυσίες προς τον Ήλιο, ήταν καθιερωμένο να γυρνούν τα παιδιά στους αθηναϊκούς δρόμους. Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμμετάσχουν σ’ αυτή τη γιορτή ήταν να ζουν και οι δύο γονείς τους. Έξω από κάθε σπίτι τα παιδιά έλεγαν διάφορα άσματα τα οποία είχαν συντεθεί για την περίσταση και συγχρόνως κρεμούσαν στην πόρτα του σπιτιού και ένα κλαδί ελιάς με μερικούς άγουρους καρπούς.

Τα παιδιά, όπως συμβαίνει και στα σύγχρονα Κάλαντα, αμείβονταν από τον νοικοκύρη του σπιτιού. Το έθιμο αυτό, όπως και το τραγούδι, ονομαζόταν από τους Αθηναίους Ειρεσιώνη. Από την αθηναϊκή αυτή εορταστική εκδήλωση πιστεύουν αρκετοί πως προήλθε παρόμοια συνήθεια των Ρωμαίων (calendae) και μεταβιβάστηκε, διατηρώντας το όνομά της, στο Βυζάντιο. Εξάλλου, σε πολλές ελληνικές περιφέρειες ο μήνας Ιανουάριος λεγόταν και Καλαντάρης, εξαιτίας των βυζαντινών Καλενδών που ψάλλονταν την παραμονή του Αγίου Βασιλείου.

Ωστόσο, τα Κάλαντα ή Κάλενδοι όπως ονομάζονταν στο Βυζάντιο, δηλαδή στην Κωνσταντινούπολη, δεν ήταν απλά τραγούδια. Ήταν λαμπρή γιορτή. Μικροί και μεγάλοι, χωρισμένοι σε ομάδες, γυρνούσαν στα σπίτια και τραγουδούσαν διάφορα εγκωμιαστικά ή και σατιρικά για τον νοικοκύρη τραγούδια, παίρνοντας το ανάλογο φιλοδώρημα. Φαίνεται μάλιστα ότι το έθιμο δεν τύγχανε της εγκρίσεως της επίσημης Εκκλησίας και πολλοί Πατριάρχες το απαγόρευαν στους πιστούς. Ο βυζαντινός χρονικογράφος Ιωάννης Τζέτζης που έζησε τον 12ο αιώνα αποκαλούσε όσους έλεγαν τα κάλαντα αγύρτες! Από την Κωνσταντινούπολη λοιπόν πέρασαν στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπου απλώθηκαν και απέκτησαν τις διάφορες τοπικές παραλλαγές. Η γλωσσική τους έκφραση ακολούθησε την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας.

Πηγές: kopanakinews ( mikros-romios.gr )

*

*

Εκδηλώσεις/Αναβιώσεις Τελετών Ελλήνων Εθνικών/Δωδεκαθειστών

>

Με μεγαλοπρέπεια και καλαισθησία τελέστηκε η γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου. Πλούσιο Φωτορεπορτάζ! (2008)

Αναρτήθηκε από τον/την Thespis στο Δεκεμβρίου 24, 2008

Την Κρονία ημέρα, 20 Δεκεμβρίου, τελέστηκε η γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου στην Θεσσαλονίκη. Η προσέλευση του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία, όπως και η συγκίνηση αλλά και ο ενθουσιασμός για την επαναφορά των προγονικών ηθών και εθίμων μας.
………………………………………………………………………………………………………………..

Την πρωτοβουλία, την ευθύνη και την  επιμέλεια της διοργάνωσης ανέλαβε ο σύλλογος  “Προμηθεύς Πυρφόρος”. Η εκδήλωση τελούσε υπό την θερμή αποδοχή και συμπαράσταση του Κοινού των Θεσσαλονικέων.

Ενεργό συμμετοχή στις αναπαραστάσεις και τα δρώμενα είχαν οι εξής φορείς:

Πολιτιστικός Σύλλογος ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΠΥΡΦΟΡΟΣ

Πολιτιστικός Σύλλογος ΑΠΟΛΛΩΝ

Κοινότης Ελλήνων ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ

Αρχαιοελληνικόν Άγημα ΑΡΕΣ ΑΝΑΞ

Μουσικό Σχήμα Αρχαιοελληνικής Μουσικής ΑΜΟΘΕΝ

Την αφίσα της εκδήλωσης του Χειμερινού Ηλιοστασίου θα την βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο: Εορτή Χειμερινού Ηλιοστασίου, 20 Δεκεμβρίου, Θεσσαλονίκη 
………………………………………………………………………………………………………………

Εκτός από τους πιο πάνω αναφερόμενους φορείς που συμμετείχαν ενεργά στα δρώμενα, στην εκδήλωση παρευρίσκονταν και χαιρέτισαν εκπρόσωποι και μέλη του Κοινού των Θεσσαλονικέων:

από την Ομάδα Φίλων της Επικούρειας Φιλοσοφίας «Ο Κήπος της Θεσσαλονίκης»,

από τον Σύλλογο Μαραθωνίων Μακεδονίας,

από τον Σύνδεσμο Σκεπτικιστών Ελλάδος,

από την Νομαρχιακή Θεσσαλονίκης του Ελληνικού Ανανεωτικού Ρεύματος,

από την Ομάδα Έψιλον,

από την Σχολή Αριστοτέλους Μίεζα

και από την Εθνική Ιστορική Εταιρεία Δευκαλίων.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων Παχτίτη, Θερμαϊκού 17, Σταυρούπολη.

……………………………………………………………………………………………………………..

Ο Γιώργος Φωτεινός χαιρέτισε τους παρευρισκόμενους, κάνοντας γενική αναφορά στους στόχους και τις επιδιώξεις του Κοινού των Θεσσαλονικέων και στην ελληνική πολιτισμική άνθιση που παρατηρείται στην Θεσσαλονίκη μέσα από την συνεργασία ελληνοπρεπών συλλόγων, ομάδων, φορέων και ατόμων.

Στη συνέχεια παρουσίασε το Μουσικό Σχήμα Αρχαιοελληνικών Οργάνων Αμόθεν που άνοιξε την εκδήλωση.

Οι εξαίρετοι καλλιτέχνες του Μουσικού Σχήματος Αρχαιοελληνικών Οργάνων Αμόθεν ερευνούν την αρχαία ελληνική μουσική, τους ήχους της, το μέλος της, και την αναπαράγουν μετά από 1700 χρόνια. Η παρουσία τους έδωσε τον τόνο και την αισθητική της γιορτής.

Η λέξη αμόθεν είναι επίρρημα. Την συναντούμε μόνο μια φορά στα έπη του Ομήρου, και πιο συγκεκριμένα στον 10^ο στίχο της α΄Ραψωδίας της Οδύσσειας, όπου ο ποιητής απευθύνεται στην Μούσα λέγοντας:
τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν.

Τα μέλη του Μουσικού Σχήματος Αρχαιοελληνικών Οργάνων Αμόθεν έπαιξαν και τραγούδησαν τους Ορφικούς Ύμνους της Φύσεως, του Κρόνου και της Περσεφόνης.

Τα μέλη του Μουσικού Σχήματος Αρχαιοελληνικών Οργάνων Αμόθεν τα οποία συμμετείχαν στην γιορτή του Χειμερινού Ηλιοστασίου, ήταν ο Βασίλης Γαλανός (βάρβιτος και φωνητικά), η Ρόζα Φραγκοράπτη (λύρα) και ο Βασίλειος Πανούσης (κίθαρις σπαρτιατική).

Ο Αριστοτέλης Έλλην, βασικός παρουσιαστής του προγράμματος και της βραδιάς.

Άποψη της αίθουσας.

Ο Αριστοτέλης Έλλην παρουσιάζει τον κ. Αριστοτέλη Κακογεωργίου ο οποίος απηύθηνε χαιρετισμό στην εκδήλωση.

Ο Αριστοτέλης Κακογεωργίου είναι ο ιδρυτής του Ναού των Ελλήνων (του πρώτου σύγχρονου ελληνικού Ναού εν Ελλάδι), πρόεδρος του συλλόγου Μαραθωνίων Β.Ε. και εκπρόσωπος της Ομάδας Έψιλον.

Ο κ. Κώστας Καλεύρας, εκπρόσωπος της Ομάδας Φίλων της Επικούρειας Φιλοσοφίας «Ο Κήπος της Θεσσαλονίκης» απευθύνει χαιρετισμό.

Πρώτος ομιλητής ήταν ο Γεώργιος Αγρόδιος ο οποίος τόνισε την μεγάλη σημασία που έχει η επαναφορά των ελληνικών ηθών και εθίμων, όπως οι τελετές των Ισημεριών και των Ηλιοστασίων, στο πλαίσιο της επανελλήνισης.

Επόμενος ομιλητής ο Πανελλήνιος, αναφέρθηκε στα Ηλιοστάσια απ’ την  επιστημονική προσέγγιση του θέματος, ώστε να γίνει κατανοητό για ποιους λόγους οι αρχαίοι λαοί γιόρταζαν με τόση μεγαλοπρέπεια αυτές τις μέρες.

Η ομιλία του Πανελλήνιου ήταν διανθισμένη με εποπτικά μέσα ώστε να γίνει άμεσα κατανοητό το αντικείμενο της αναφοράς του απ’ το ακροατήριο.

Ο Σωκράτης Σιδηρόπουλος αναφέρθηκε στις γιορτές των αρχαίων λαών κατα τις ημέρες του Χειμερινού Ηλιοστασίου, στα ήθη και τα έθιμά τους που επιβιώνουν πεισματικά μέχρι σήμερα παρά τις άοκνες προσπάθεις του θρησκευτικού κατεστημένου να τα εξαφανίσει ή να τα υποβαθμίσει.

Ο Γιώργος Φωτεινός ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους για τα δρώμενα της τελετής η οποία έπονταν, ώστε να είναι κατανοητό σε όλους τι σήμαιναν οι τελετές του Χειμερινού Ηλιοστασίου για τους προγόνους μας, τι συμβολίζουν και για ποιους λόγους απευθύνονται δεήσεις και επικλήσεις προς την Εστία, τον Απόλλωνα ή τον Διόνυσο Ζαγρέα.

Η είσοδος του Διονυσιακού Θιάσου έγινε με μεγαλοπρέπεια.

Προηγούνταν οι Ιέρειες κρατώντας τις στάμνες με το καθαρόν ύδωρ για τους καθαρμούς, οι Ιερείς με την φλόγα στα κεριά, οι αυλητές, οι μουσικοί κλπ.

Προετοιμασία του βωμού.

Απεύθυνση προς τις καθαρτηρίους δυνάμεις του σύμπαντος Κόσμου.

Αφή του βωμού της Εστίας.

Αφή του στύρακα.

Νυν απαλάττειν του άγους!

Επίκλησις της Ιέρειας προς την Εστία.

Σπονδή προς την Εστία.

Η χορωδιακή ομάδα της Κοινότητος Ελλήνων ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ άδει τον ύμνο της Εστίας.

Επίκλησις προς Διόνυσον Ζαγρέα.

Η υπερήφανη, απαστράπτουσα και καθάρια ελληνική ομορφιά!

Σπονδή προς Διόνυσον Ζαγρέα.

Ωδή προς Διόνυσον Ζαγρέα.

Επίκλησις προς Απόλλωνα.

Σπονδή προς Απόλλωνα.

Ωδή προς τον Απόλλωνα.

Απεύθυνση προς τους προγόνους.

Χοή υπέρ των προγόνων.

Το όνομα των προπατόρων εκ της στάχτης του θείου κόσμου ανασύρω και καλέω…

Ευοί ευάν!

Το κλείσιμο της τελετής…

με τα κάλαντα που διασώζονται στην Κύπρο και τραγουδήθηκαν με ενθουσιασμό απ’ όλους!

Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας
Ηλίου τη θεία γέννηση
να πω στ’ αρχοντικό σας.

Απόλλων άρχοντα Θεέ,
έλα ξανά κοντά μας
συ φωτοδότη Βασιλιά,
φώτισε την καρδιά μας…

Και να ξεκινήσει το συμπόσιο με πλούσια τα ελέη της μάνας γης, με άφθονο κρασί, ευθυμία και συζητήσεις μέχρι αργά!

Ήταν μια υπέροχη βραδιά που συγκίνησε και ενθουσίασε όλους τους παρευρισκόμενους συνέλληνες. Το σημαντικότερο εξ’ όλων είναι ότι μετά από την καθιέρωση των Ισημεριών με την Εορτή της Φθινοπωρινής Ισημερίας στις 29 Σεπτ., τέθηκαν τα θεμέλια και για τον θεσμό των Ηλιοστασίων στην Θεσσαλονίκη – θεσμός που συνίσταται στην αρχαιοελληνική οπτική και τελετουργικό – που από τούδε και στο εξής θα εορτάζονται με όλο και μεγαλύτερη μεγαλοπρέπεια.

Ευοί ευάν!

Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε τον κ. Γιώργο Παχτίτη για την προσφορά του χώρου. Για το συμπόσιο που επακολούθησε βαθιά ευγνωμοσύνη οφείλουμε στηνΒασιλική που επιλήφθηκε του κοπιώδους μαγειρέματος και σερβιρίσματος των υπέροχων εδεσμάτων, στον Αριστόφιλο για την προσφορά σε πλούσια ποσότητα των νόστιμων άρτων που ζύμωσε και έψησε ο ίδιος και στον Μιχάλη Γιάντση που συνεισέφερε πλουσιοπάροχα στα εδέσματα.Τον κ. Μαργαρίτη Αυγερινίδη επίσης που, όπως και στις προηγούμενες εκδηλώσεις του Κοινού των Θεσσαλονικέων, προσέφερε το υπέροχο κρασί, δικής του παραγωγής (Τοπικός Οίνος Ροδίτης, Νέα Μεσημβρία).

Καθοριστική η παρουσία της Άννας Πιάτου στην διακόσμηση του χώρου και η συνεισφορά της σε υλικά και προσωπική εργασία, όπως και τηςΑριάδνης που ανέλαβε συγκεκριμένα καθήκοντα για τις ανάγκες της εκδήλωσης. Τα μέλη της χορωδίας της Κοινότητος Ελλήνων ΤΕΤΡΑΚΤΥΣέδωσαν ξεχωριστό τόνο στην διάρκεια της τελετής με την εξαιρετική δουλειά τους στη μελοποίηση ορφικών ύμνων, ενώ στην επίκληση των ύμνων κόσμησαν την τελετή η παρουσία του συνθέτη Δημήτριου Μιχάκη – Αλέξανδρου και της πανέμορφης Καλλιόπης Σίσκου. Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα μέλη του Διονυσιακού Θιάσου που η δημιουργία του ανήκει στον Σύλλογο ΑΠΟΛΛΩΝ και που τόσες φορές έχουν προσφερθεί δίνοντας τον τόνο της μεγαλοπρέπειας σε δεκάδες εκδηλώσεις (Γεωργία, Ερμίων, Αγάπη – Εσπερίδα, Μαργαρίτα κ.α.), θ’ ακολουθήσει ξεχωριστό αφιέρωμα αργότερα. Όπως και για τα μέλη των ΆΡΕΣ ΆΝΑΞ που μετείχαν στην εκδήλωση (Ορφέας, Σωκράτης, Αλέξανδρος κ.α.) αλλά και τον μικρό Λεωνίδα. Ευχαριστούμε επίσης τον δημοσιογράφο Βλαδίμηρο Θεοδωρίδη για τις φωτογραφίες που κοσμούν αυτό το αφιέρωμα.
Οι ευχαριστίες επεκτείνονται και προς όλους τους υπόλοιπους φίλους και συνέλληνες που δούλεψαν για την εκδήλωση αυτή και που μόνον όποιος έχει συμμετάσχει σε παρόμοιες διοργανώσεις, αντιλαμβάνεται το μέγεθος του μόχθου και του αριθμού ανθρώπων που απαιτείται για να τις φέρουν σε πέρας.

Πηγή: 12thespis

*

December Solstice Traditions and Customs

*

Δείτε επίσης>

21 Δεκεμβρίου: Χειμερινό Ηλιοστάσιο. “Επίσημη είσοδος” του Χειμώνα για το Βόρειο Ημισφαίριο.

*