Το πολιτικοτραπεζικό σύμπλεγμα καταλύει και την ανάπτυξη και την δημοκρατία

Αναδημοσιεύει ο Παύλος

….

Οικονομία και δημοκρατία έρμαια τραπεζών

Του Γιάννη Τσαμουργκέλη 

Το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ αποδίδει την ευθύνη της νομισματικής πολιτικής στις τράπεζες υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Μάλιστα η ΕΚΤ εκ του καταστατικού της, μπορεί να επεμβαίνει σχεδόν αποκλειστικά μέσω της προσαρμογής του βασικού επιτοκίου με μοναδική στόχευση τη σταθερότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας (και ουδόλως την ανάπτυξη ή την απασχόληση). Η προσφορά χρήματος δεν υφίσταται ως μέσο πολιτικής.

Αντίθετα, στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής που εξασκείται κάθε φορά από την ΕΚΤ (δηλαδή, το ύψος του βασικού επιτοκίου και το καθεστώς εποπτείας των τραπεζών), είναι οι εμπορικές τράπεζες που αποφασίζουν για το προσφερόμενο χρήμα. Ουσιαστικά, οι τράπεζες ρυθμίζουν το εύρος της «ποσοτικής» χαλάρωσης ή των περιορισμών της ρευστότητας σε μια οικονομία, αποφασίζοντας να ανταποκριθούν λιγότερο ή περισσότερο στη ζήτηση για χρήμα που εκδηλώνουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Ας υποθέσουμε ένα οικονομικό περιβάλλον με δεδομένες τις δυνατότητες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από κεφάλαια των μετόχων τους ή από τις έμμεσες ενισχύσεις που μπορεί να παρέχουν οι δημόσιες υπηρεσίες και επενδύσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, καθίσταται σαφές ότι μόνο η χρηματοδότηση των τραπεζών μπορεί να επηρεάσει καταλυτικά και εν τέλει να διαμορφώσει τις αναπτυξιακές προοπτικές τους.

Σε οικονομίες με ενισχυμένη δυνατότητα των επιχειρήσεων να προσφεύγουν για τη χρηματοδότηση τους στις κεφαλαιαγορές και να συγκεντρώνουν κεφάλαια μέσω του χρηματιστηρίου ή δανειζόμενες από το ευρύ κοινό με την έκδοση ομολόγων, ο ρόλος των τραπεζών περιορίζεται σημαντικά (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο).  Επίσης σε οικονομίες με πολλές τράπεζες και ανταγωνιστικό τραπεζικό σύστημα. Και αυτό καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών συρρικνώνει τη δυνατότητα τους να επιλέγουν το επιχειρηματικό σχέδιο που θα χρηματοδοτήσουν. Μια επιχειρηματική ιδέα που δεν βρίσκει ανταπόκριση από μία τράπεζα έχει τη δυνατότητα να αποτανθεί σε πολλές άλλες και άρα την ευκαιρία να πραγματωθεί και να αναδειχθεί.

Αντίθετα, σε μια οικονομία με ενισχυμένο το ρόλο των τραπεζών (τραπεζοκεντρικό χρηματοπιστωτικό σύστημα), και με μικρό αριθμό τραπεζικών ιδρυμάτων (όπως στην Ελλάδα), διαμορφώνεται ένα επικίνδυνο τραπεζικό ολιγοπώλιο που μέσω των κριτηρίων  χρηματοδότησης που υιοθετεί, μπορεί να επιβάλλει το πρότυπο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που θα επιβιώσουν και εν τέλει το ίδιο το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Συνεπώς, η παραγωγική δομή της οικονομίας δεν προσδιορίζεται από την ελεύθερη λειτουργία των δυνάμεων της αγοράς αλλά από τις πολιτικές επιλογές χρηματοδότησης επιχειρήσεων των λίγων και πανίσχυρων τραπεζών.      Πολύ δε περισσότερο όταν οι τράπεζες αυτές έχουν καταγράψει ή επιδεικνύουν συντονισμένες συμπεριφορές και βρίσκονται αποδεδειγμένα σε συνεννόηση.

Στο σημείο αυτό, ας συνδυάσουμε τον ισχυρό ρόλο του τραπεζικού ολιγοπωλίου ως δομικό χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας με το επίσης δομικό χαρακτηριστικό του πελατειακού πολιτικού συστήματος που ενισχύει ανθρώπους, επιχειρήσεις  και κλάδους παραγωγής με κριτήριο τις προτιμησιακές εξαρτήσεις και ουδόλως την αξιοκρατία.

Είναι σαφές ότι οι προοπτικές εξαμβλωματικής παραγωγικής διάρθρωσης της οικονομίας ενισχύονται ραγδαία, καθώς και η απόσταση του παραγωγικού μοντέλου από αυτό που θα ανεδείκνυε η απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς σε ένα πλαίσιο ίσων ευκαιριών.

Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα εάν λάβουμε υπόψη μας ότι υπό τις σημερινές συνθήκες, η ανακεφαλαιοποίηση και άρα η επιβίωση των τραπεζών έγινε με δημόσιο χρήμα, ελέω του πελατειακού πολιτικού συστήματος, που ωστόσο παρέδωσε τις κρατικοποιημένες τράπεζες στις ιδιωτικές ιδιοκτησίες τους. Το πολιτικό σύστημα απεμπόλησε έτσι τη δυνατότητα δημοκρατικού και θεσμικού ελέγχου της ποιότητας των εργασιών των τραπεζών, ενώ λειτουργούν με χρήματα των φορολογούμενων, και εκχώρησε πολιτικές εξουσίες σε τραπεζικά στελέχη άνευ ευθυνών διαφάνειας ή λογοδοσίας.

Η ανακεφαλαιοποίηση υπό την διοίκηση των τραπεζιτών (και όχι της πολιτείας), κατευθύνθηκε αντικειμενικά στη κάλυψη των χρηματοδοτικών ανοιγμάτων των τραπεζών. Αλλά και οι νέες χρηματοδοτήσεις αντικειμενικά θα κατευθύνονται στις επιχειρήσεις που έχουν δημιουργήσεις τα χρηματοδοτικά ανοίγματα καθώς η ενίσχυση και η ανάκαμψη τους, αποτελεί τη μόνη εγγύηση για την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών, που είναι ο αποκλειστικός στόχος των ιδιωτικών διοικήσεων τους.  Το δημόσιο συμφέρον που ταυτίζεται με τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας, τις υγιείς και εξαγωγικές επιχειρήσεις σε ύστερη προτεραιότητα. Η πολιτεία σιωπά, οι διαρθρωτικές αιτίες της στρεβλής οικονομικής ανάπτυξης σε πλήρη αναπαραγωγή και ο ελληνικός κρατικοδίαιτος καπιταλισμός ειδικών συμφερόντων σε πλήρη ανασύσταση μέσω των «συστημικών» (στην κυριολεξία) τραπεζών.

Η εκ των πραγμάτων αδιαφανής και ανεξέλεγκτη διαπλοκή των εξουσιών ενός πανίσχυρου τραπεζικού συστήματος με το πελατειακό πολιτικό σύστημα και η αμοιβαία υποστήριξη τους, δεν επεμβαίνει απλώς στην οικονομία, το παραγωγικό πρότυπο και την επιχειρηματικότητα. Αλλοιώνει ακόμα και τη δημοκρατία, τη μορφή και το περιεχόμενο της. Πολιτικοί και πολιτικές πρακτικές καταξιώνονται από την προτιμησιακή χρηματοδότηση των τραπεζών,  επιχειρηματικές επιλογές κυριαρχούν λόγω της πολιτικής εξάρτησης που πριμοδοτείται από το τραπεζικό σύστημα, ενώ τράπεζες και τραπεζίτες τυγχάνουν της πολιτικής προστασίας του πολιτικού συστήματος.  Και όλα αυτά ως το αποτέλεσμα των εξάχρονων θυσιών της χώρας να υπερβεί την κρίση και την κατάρρευση του πελατειακού καπιταλισμού ειδικών συμφερόντων που μας έφερε ως εδώ… Παλινόρθωση υπό την προστασία ενός «προβληματικού» μνημονίου, αγνωσίας «τεχνοκρατών» και ανεπάρκειας «πολιτικών» να σκεφθούν για τον τόπο πέρα από τον μικρό ορίζοντα των εξυπηρετήσεων της μικρής ή ισχυρής πελατείας τους…

* Ο κ. Γιάννης Τσαμουργκέλης είναι Διδάκτωρ της Οξφόρδης  και Επίκουρος Καθηγητής της Διεθνούς Οικονομικής στο Παν/μιο του Αιγαίου.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Πηγή: http://www.capital.gr/News.asp?id=1923608

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σύντομος σύνδεσμος: http://wp.me/pPn6Y-hRz

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Για επικοινωνία: ormithiella@hotmail.gr

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Πηγή:www.capital.gr