Αφηγήσεις γυναικών ανταρτισών:
» Ο Δημοκρατικός Στρατός ήταν ένας άθλος.»
» Το 30% του Δ.Σ. ήταν γυναίκες.»
» Σάμπως είχαμε και παπούτσια; Δύσκολα, πολύ δύσκολα.»
«Μίλησα για την παληκαριά τους. Τι πώς την είχαν; Στον ΕΛΑΣ πώς την είχαμε;»
Προβολή της ταινίας / ντοκυμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου, «η ζωή στους βράχους» για τις γυναίκες αντάρτισες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος.
Στέκι «Στέκει» στην Ελευσίνα, πεζόδρομος Νικολαϊδου 9, Δευτέρα 19 Απριλίου 8.30μμ.
Στην προβολή θα παραστεί η σκηνοθέτης και θα ακολουθήσει συζήτηση μαζί της.
Μετά από μια σειρά ντοκιμαντέρ που σκηνοθέτησε επί τρεις δεκαετίες, με πρώτο τους «Καρβουνιάρηδες-1977», η Αλίντα Δημητρίου παρουσίασε πρόπερσυ στο 10ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το «Πουλιά στο Βάλτο» ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους. Η ταινία αναφέρεται μονάχα σε γυναίκες οι οποίες έλαβαν μέρος στη Εθνική Αντίσταση. Γυναίκες, που όμοια με τους άνδρες, πάλαιψαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Και οι οποίες μετά την απλευθέρωση υπέστησαν πάλι διώξεις, βασανισμούς και εκτελέσεις για αυτή τη συμμετοχή τους.
Στην ταινία παρουσιάζονται 32 γυναίκες. Οι οκτώ δεν πρόλαβαν να δουν την ταινία, έφυγαν.
Η ταινία τιμήθηκε με το βραβείο του Κοινού και ακόμα τέσσαρα άλλα βραβεία στην Αθήνα από διάφορους φορείς.
Το Μάρτη του 2009, θα παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ του Ντοκιμαντέρ μια δεύτερη ταινία με τίτλο «η ζωή στους βράχους» και είναι μεν αυτοτελής, αλλά οπωσδήποτε συνέχεια της πρώτης. Αναφέρεται στον Εμφύλιο – οι γυναίκες πάνε στο βουνό, στο Δημοκρατικό Στρατό – αλλά και στις εξορίες.
Όταν άρχισε το κυνηγητό, μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας, άλλες πρόλαβαν και πήγαν στο βουνό και άλλες συνελήφτηκαν. Όλες γιατί ήταν αντιστασιακές. Για όσες από αυτές που συνέλαβαν δε μπόρεσαν τα στρατοδικεία να στοιχειοθετήσου κατηγορία (σε ισόβια ή εκτέλεση) τις έστειλαν εξορία: Χίος – Τρίκερι – Μακρόνησος.
Στην ταινία, τριαντατρείς Γυναίκες καταθέτουν τη μαρτυρία τους για τις διώξεις που υπέστησαν αυτές και οι οικογένειες τους, μετά την υπογραφή της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου 1945, επειδή έλαβαν μέρος στην Εθνική Αντίσταση.
Άλλες από αυτές τις Γυναίκες για να διασωθούν πήγαν στο Δημοκρατικό Στρατό, ενώ άλλες συνελήφθηκαν και είτε φυλακίστηκαν είτε τις έστειλαν εξορία.
Πρόθεση της ταινίας είναι να αποκαλύψει το ρόλο μιας κοινωνικής ομάδας «χωρίς φωνή» ο οποίος αγνοείται από την επίσημη γραπτή ιστορία
Ο νεότερος κλάδος της «προφορικής ιστορίας» ερευνά τις ζωντανές μαρτυρίες των μη επωνύμων, μαζί και τις βιωματικές εμπειρίες τους για να φωτίσει πληρέστερα το παρελθόν, και τις δυναμικές της ιστορίας που δε μπόρεσαν να πραγματοποιηθούν.
Στην ταινία ομάδα «χωρίς φωνή» είναι οι Γυναίκες.
Σκιαγράφηση της ταινίας
Η ταινία αποτελείται από δύο μέρη.
Στο πρώτο μέρος οι Γυναίκες μιλάνε για το Δημοκρατικό Στρατό:
Γιατί πήγαν στο βουνό.
Τις συνθήκες διαβίωσης.
Πολέμησαν στην πρώτη γραμμή δίπλα στους άνδρες.
Δεν το μετάνιωσαν.
Επαναλαμβάνω δυο-τρία λόγια που ακούγονται μέσα στην ταινία:
– Ο Δημοκρατικός Στρατός ήταν ένας άθλος.
– Το 30% του Δ.Σ. ήταν γυναίκες.
– Σάμπως είχαμε και παπούτσια; Δύσκολα, πολύ δύσκολα.
– Μίλησα για την παληκαριά τους. Τι πώς την είχαν; Στον ΕΛΑΣ πώς την είχαμε;
Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στις Γυναίκες που έστειλαν στην εξορία:
Χίος – Τρίκερι – Μακρόνησος
Στη Χίο και το Τρίκερι:
Συνθήκες σκληρής διαβίωσης.
Στέλνουν τα παιδιά σε στρατόπεδα αναμόρφωσης για να μη γίνουν «Βούλγαροι».
Στη Μακρόνησο:
Ψυχολογικά μαρτύρια.
Μέσο εκβιασμού τα παιδιά για να υπογράψουν δήλωση.
Ξύλο άγριο.
Επαναλαμβάνω δυο-τρία λόγια που ακούγονται μέσα στην ταινία:
– Τίποτα δεν καταλαβαίναμε γιατί όλα αυτά τα γράφαμε στα παλιά μας παπούτσια.
– Έπρεπε να το αντέξουμε γιατί εμείς είχαμε το δίκιο.
Στοιχεία της ταινίας:
Παραγωγή: Αλίντα Δημητρίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Αφροδίτη Νικολαϊδου
Φωτογραφία: Αλέξης Γρίβας – Αφροδίτη Νικολαϊδου
Μοντάζ: Ηλέκτρα Βενάκη
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Αλίντα Δημητρίου
Έτος παραγωγής 2009
Digital Beta. Έγχρωμη. Διάρκεια 98 min.
Η ταινία δεν έχει χρηματοδοτηθεί από κανένα φορέα και η υλοποίησή της οφείλεται στους τρεις συνεργάτες μου.
Παρουσίαση της ταινίας από:
Αλίντα Δημητρίου
Σύντομο βιογραφικό
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 και σπούδασε σκηνοθεσία. Παράλληλα με τη διοργάνωση κινηματογραφικών προβολών κατά την περίοδο 1970-1975, συμμετείχε σε σεμινάρια για την ταινία μικρού μήκους, έγραψε και μετέφρασε άρθρα σε κινηματογραφικά περιοδικά καθώς και το βιβλίο Φιλμογραφία Ταινιών Μικρού Μήκους (1939-1979), ενώ αργότερα το 1992 εξέδωσε το Λεξικό Ταινιών Μικρού Μήκους. Σκηνοθέτησε πάνω από 50 ντοκιμαντέρ μεταξύ των οποίων και παραγγελίες του Υπουργείου Πολιτισμού και της ΔΕΗ.
Στοιχεία βιογραφικού από:
http://www.tainiothiki.gr/festivals/4grecgr2.html
υπεύθυνος για την ανάρτηση το ποπ κορν και τα αναψυκτικά της προβολής no_longer_safe
Σχολιαστές Χωρίς Σύνορα COMMENTATORS WITHOUT FRONTIERS Comentadores SIN FRONTERAS 
Όποιος δεν έχει δει την ταινία είναι ευκαιρία.. Αξίζει τον κόπο το… ταξίδι μέχρι την Ελευσίνα. Κι ένας λόγος παραπάνω που θα είναι κι η Δημητρίου, η οποία αν μη τη άλλω ξέρει να βάζει τα πράγματα στη θέση τους…
«Oι Γυναικες αυτες πολεμουσαν σαν αντρες!» ελεγε ο πατερας μου!
Θα προσπαθησω να ερθω οπωσδηποτε!
Έχω μια εκπληκτική ιστορία, απόλυτα αληθινή, που δείχνει την ποιότητα και το ήθος των μαχητών, ανδρών και γυναικών, του Ε.Λ.Α.Σ και εν συνεχεία του Δ.Σ.Ε. Παραλείπω τα ονόματα και τους τόπους για ευνόητους λόγους.
Ο Χ., ήταν μαχητής του Τάγματος Μηχανικού του Ολύμπου, της θρυλικής ομάδας σαμποτέρ του Ε.Λ.Α.Σ, υπό την ηγεσία του Αντώνη Αγγελούλη – «Βρατσάνου» και στη συνέχεια του Δ.Σ.Ε. Η φοβερή αυτή μονάδα του του Ε.Λ.Α.Σ έκανε αναρίθμητα σαμποτάζ στους κατακτητές, Γερμανούς και Ιταλούς . Ένα από τα μεγαλύτερα η ιστορική ανατίναξη της “Ταχείας 53” στις 23 Φλεβάρη 1944, στα Τέμπη. Η αμαξοστοιχία ήταν γεμάτη με 500 Γερμανούς αξιωματικούς, στρατιώτες, τον στρατηγό διοικητή και το επιτελείο του, που πήγαιναν στο Ανατολικό Μέτωπο. Η δράση της συνεχίστηκε και στη διάρκεια του εμφυλίου. Τόσο δε ήταν το μένος των πολιτικών τους αντιπάλων ακόμη και 30 χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου, που, όσοι από αυτούς κατέφυγαν ως πολιτικοί πρόσφυγες μετά στις ανατολικές χώρες, επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα μετά από τους περισσότερους καπεταναίους του Ε.Λ.Α.Σ και του Δ.Σ.Ε, των Μ. Βαφειάδη και Χ. Φλωράκη μη εξαιρουμένων.
Ο Χ. ήταν μεταξύ των μελών της ομάδας του Τάγματος Μηχανικού του Ολύμπου, που επιχείρησε την –ματαιωθείσα- ανατίναξη της «Μ. Βρετανίας», το Δεκέμβρη του ’44, κατά τη διάρκεια της «επίσκεψης» του Τσώρτσιλ στα «κατεχόμενα».
Ο Χ., λοιπόν, κατά διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης, γνωρίστηκε –και ερωτεύτηκε σφοδρά- την αντάρτισσα Μ., μετέπειτα γυναίκα του. Πολέμησαν και μαζί και χώρια καθ’ όλη τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου.
Μετά την πτώση του Γράμμου κατέληξαν κυνηγημένοι στα βουνά από το στρατό και τις παρακρατικές ληστοσυμμορίες. Ήταν από τους τελευταίους μη συλληφθέντες αντάρτες στην περιοχή τους. Στην πόλη της καταγωγής τους οι συγγενείς τους, εξαιρετικά ανήσυχοι για την τύχη τους, παρακάλεσαν ένα συγγενικό τους πρόσωπο, δεξιό, με τα κατάλληλα «μέσα», να μεσολαβήσει στις αρχές και να εξασφαλίσει την κάθοδό τους από τα βουνά και την παράδοσή τους, με τον όρο να μην εκτελεστούν.
Στο μεταξύ διάφορες διαδόσεις στην πόλη έκαναν λόγο για «παράνομη και παρά τη θέλησή της κατακράτηση της νεαρής Μ. από τον Χ.» και κυρίως (θέμα πολύ σημαντικό την εποχή) για «διαφθορά της νεαρής αντάρτισσας» απ’ τον «απαγωγέα της». Βλέπετε, η δυσφήμιση του αγώνα και η ηθική εξόντωση των ανταρτών ήταν εξίσου σημαντική με την φυσική τους εξόντωση.
Για να μην πολυλογώ, το ζευγάρι παραδόθηκε τελικά. Οι αρχές υπέβαλαν την Μ., χωρίς τη θέλησή της, σε «τεστ παρθενίας». Η Μ. βρέθηκε ΑΝΕΓΓΙΧΤΗ!
Τέτοιοι άντρες και τέτοιες γυναίκες υπηρετούσαν τον Ε.Λ.Α.Σ και τον Δ.Σ.Ε!
Η ταινία είναι εξαιρετική. Την είδα στην πόλη που μένω προ μηνών και μπορώ να πω ότι είναι ότι πιο δυνατό και αληθινό έχει γραφτεί και ειπωθεί για τον εμφύλιο πόλεμο. Μόλις τελείωσε και ενώ ακολουθούσε προγραμματισμένη συζήτηση, μας πήρε μερικά λεπτά αμηχανίας για να ξεκινήσουμε, καθώς νιώθαμε ότι δεν είχαμε και πολλά να προσθέσουμε στις συγκλονιστικές αφηγήσεις των γυναικών του ΔΣΕ που μόλις είχαμε δει και ακούσει. Η κυρία Δημητρίου έχει μια εξαιρετική ιδέα να καταγράψει αληθινές μαρτυρίες γυναικών ανταρτισών όπως είχε κάνει και με την ταινία της για το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
οι μαρτυριες στην ταινια ειναι συγκλονιστικες.
σου προκαλουν επισης ενα αισθημα -πως να το πω- «προσωπικης ανεπαρκειας», η συγκριση δηλαδη των τοτε γυναικων (και ανδρων) με τη σημερινη «καλομαθημενη» μας κατασταση, την ελλειψη αυτοθυσιας (ακομα και εντος αυτου που ονομαζουμε «κινημα») και ηρωισμου, ειναι αμειλικτη 😦
Αγαπητή μου νυχτερίδα δεν έχεις άδικο. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε (δε λέω πως το κάνεις) πως δεν γίνεται να κάνουμε συγκρίσεις αν δεν αντιλαμβανόμαστε τα γεγονότα στο ιστορικό τους πλαίσιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Υπό ανάλογες συνθήκες, πιθανώς το ίδιο ηρωικές θα ήταν οι γυναίκες, οι άντρες, η νεολαία… Άλλωστε τότε υπήρχε κι ένα όραμα, ζωντανό, χειροπιαστό τώρα τι υπάρχει? Δεν ρωτάω, αναρωτιέμαι.
Συζήταγα πρόσφατα με μια αγωνίστρια της εποχής (ενεργή και μετέπειτα για πολλά χρόνια) και μου είπε «τότε όλοι καλοί ήμασταν στο κίνημα, ελάχιστοι ήταν κακοί μέχρι το 47-48. Και πάνω απ’ όλα ήμασταν αθώοι.» Καλοί… με χρονικό όριο… Όντως υπάρχουν κάποιες στιγμές στην ιστορία που ο καλός και ο κακός ξεχωρίζουν, οι ίδιοι άνθρωποι υπό άλλες συνθήκες φαίνονται και είναι διαφορετικοί.
Τώρα τι υπάρχει για τον κόσμο, ποιά προοπτική, ακόμα και για μας που πιστεύουμε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν το λέω από απογοήτευση. μηδενιστικά ή οτιδήποτε, θέλω να πω πως χρειάζεται αγώνας και προσπάθεια όταν η ιστορία δεν μας προσφέρει το μέλλον στο πιάτο.
(Έγραψα πολύ πρόχειρα και βιαστικά γιατί είμαι στη δουλειά και δεν έχω πολύ χρόνο, αλλά νομίζω καταλαβαίνεις τι θέλω να πω)
καλησπέρα νυχτερίς και loophole
Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η κουβέντα και την έχω δει να γίνεται σε άλλη μια προβολή της ταινιας που παρακολούθησα.
Από την μια μεριά αυτές οι γυναίκες αναγκάστηκαν να γίνουν αντάρτισες και έτσι να κάνουν ηρωικές πράξεις καθώς με την συμφωνία της Βάρκιζας το κλίμα της Λευκής Τρομοκρατίας δεν τους άφησε άλλο περιθώριο με τις δολοφονίες και τους βιασμούς που εξαπέλυσαν οι χίτες.
Όντως οι αντικειμενικές καταστάσεις οδηγούν την κάθε μια από αυτές τις γυναίκες να κάνουν πράγματα αδιανόητα υπό φυσιολογικές συνθήκες. Και μάλιστα αντέχουν στις κακουχίες περισσότερο από ότι οι άνρες σύντροφοι. Πράγμα κατανοητό, αφού οι γυναίκες είναι γνωστό ότι έχουν μεγαλύτερη αντοχή και σθένος.
Από την άλλη μεριά ακόμη και μετά την ήττα, στις φυλακές και στις εξορίες πάρα πολλές αρνήθηκαν να υπογράψουν για να αποφυλακιστούν.
Αυτό ήταν ατομική αρετή της καθε μιας από αυτές. Και ως προς αυτό είναι χαρακτηριστικές οι μαρτυριες που εξιστορούνται στην ταινία.
To 1947-48 είναι όντως έτος καμπής καθώς με την εξαγγελία του δόγματος Τρούμαν, και την αμερικάνικη βοήθεια στο κράτος είναι σχεδόν αδύνατη πια η νίκη του ΔΣΕ. Ωστόσο συντελεί και η κακή εκτίμηση της ηγεσίας του ΚΚΕ που σε εκείνη την στιγμή αποφασίζει να περάσει από το αντάρτικο χαμηλής έντασης σε κατά μέτωπο επίθεση χωρίς επαρκλη έμψυχο και άψυχο υλικό.
Όντως από εκείνο το σημείο και μετά και παρά τις επί μέρους νίκες του ΔΣΕ σε δευτερεύοντα μέτωπα (πχ Καρπενήσι) ήταν φανερό ότι η ήττα ήταν σίγουρη και το ηθικό του ΔΣΕ έπεσε ραγδαία.
Αυτό κάπου καταγράφεται και στο ντοκυμαντέρ καθώς όπως λέει χαρακτηριστικά κάποια αντάρτισα, ελάχιστες από αυτές που είχαν μπει στον αγώνα πριν το 1947 υπεγραψαν δήλωση ενώ αντίθετα ο αριθμός των δηλώσεων ανέβαινε στις νεότερες μαχήτριες που είχαν εμπειρία μόνο από το συνεχές κυνήγι που υπεβλήθηκε ο ΔΣΕ από το 1947 και μετά.
Πάντως το ποσοστό των γυναικών του 30% στο ένοπλο και μάχιμο σκέλος του αγώνα, δείχνει το επαναστατικό περιεχόμενο του αγώνα παρά και ενάντια στις στρεβλώσεις και τις πολιτικές ήττας της ηγεσίας.
Δεν νομίζω να επιτεύκτηκε τέτοιο ποσοστό συμμετοχής σε αντίστοιχα πρωτοπόρα κινήματα.
Τεσπα, περισσότερα επί της οθόνης…
ΥΓ. συντρόφισα not in my name και εγώ έτσι ένιωσα όταν την είδα την ταινία..
… και όπως είπα και παραπάνω είναι ενδιαφέρον να γίνεται μια τέτοια συζήτηση με ανθρώπους όπως η Αλίντα Δημητρίου.
Δεν μπορώ να πω πως διαφωνώ με την ιστορική, ας πούμε, ανάλυση που κάνεις. Απλά πολλές φορές υπάρχουν και τα… αλλά. Που θέλουν έρευνα, συζήτηση και πάνω απόλα να ξεκινούν από σωστά ερωτήματα. Δηλαδή ιστορικά δεν ξέρω αν ήταν καλή ή κακή η εκτίμηση του ΚΚΕ. Εκ του αποτελέσματος προφανώς ήταν κακή. Αλλά ήταν μια απόφαση που δεν ξέρω αν θα μπορούσε να μην είχε πάρει. Δεν μπαίνω στη γεγονοτολογία, έτσι κι αλλιώς λίγο πολύ τα γνωρίζουμε.
Απο κει και πέρα αυτό που λες όσον αφορά τις δηλώσεις νομίζω πως διαβάζεται και διαφορετικά και μ’ έναν τρόπο στηρίζει το επιχείρημά μου. Δηλαδή ναι ήταν πραγματικά ηρωίδες και ήρωες όσες και όσοι ξεπέρασαν τον εαυτό τους και δεν υπέγραψαν δηλώσεις. Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο το κίνημα απέβαλλε όσους δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους δείχνει ακριβώς αυτή τη φθίνουσα πορεία του. Σηματοδοτεί μ’ έναν τρόπο το τέλος του.
Η αλληλεγγύη είχε σύνορα και μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις κλειστά και άδικα σύνορα. Η αλληλεγγύη δηλαδή δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον εαυτό της.
Και πάνω απ’ όλα κάπου εκεί για διάφορους λόγους και με διάφορους τρόπους άρχισε να χάνεται η αγνότητα και η κινητήρια δύναμη του κινήματος, το αίσθημα δικαίου, το δίκαιο του αγώνα.
Νυχτεριδούλα,
θα συμφωνήσω με το «παραθυράκι»… Κάτι που θυμάμαι από τις καταλήψεις του 90-91, που ήμασταν μικρά και αθώα, είναι ότι ένας λόγος που δεν θέλαμε κάποιοι να τελειώσουν, εκτός από το όραμα και τον κοινό στόχο και τις πρώτες διεκδικήσεις και το ρομαντισμό που όλα αυτά δημιούργησαν, είναι ότι όλοι αρχίσαμε να μοιραζόμαστε τα πάντα (π.χ. τα μπισκότα μας…) και να γνωριζόμαστε μεταξύ μας και να υποστηρίζει πολύ ο ένας τον άλλον… Όταν είσαι μαθητής σε ένα τεράστιο αλλοτριωμένο σχολικό συγκρότημα, αυτό έχει μεγάλη σημασία… Όταν τελείωσαν οι καταλήψεις, ο καθένας έτρωγε τα μπισκότα του μόνος του… Αυτό που θέλω να πω… είναι ότι η ιστορική στιγμή, οι συνθήκες, ο κοινός στόχος, η αλληλεγγύη αλλά και η μαζική ψυχολογία από μόνα τους έχουν άλλη δυναμική… και βγάζουν άλλα πράγματα στους ανθρώπους… δεν πιστεύω ότι υπάρχουν υπεράνθρωποι (βέβαια καμία σύγκριση της μίας περίπτωσης με την άλλη… απλά θέλω να σου πω ότι δεν είναι μόνο η «στόφα» των ανθρώπων – που σίγουρα είναι και αυτή – αλλά υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που παίζουν μεγάλο ρόλο…)
για όποιον/α θέλει να έρθει από Αθήνα και δεν ξέρει πως, τα λεωφορεία που εξυπηρετούν είναι
τα Α16, Β16, 845, 871, 878, 879 – Στάση Τέρμα
η διεύθυνση του «Στέκει» είναι Νικολαϊδου 9,
στην αρχή σχεδόν του Πεζοδρομου Νικολαϊδου κοντά στην παραλία Ελευσίνας.